Het kan zo maar gebeuren: je zit op de publieke tribune bij een commissievergadering en ineens hoor je een stukje discussie waarvan je even rechtop gaat zitten. Plaats van handeling: Commissie Bestuur en Middelen, Wijdemeren, 2 december 2019.
De publieke tribune was vrijwel leeg want wie is er geïnteresseerd in een onderwerp als Governance regio Gooi en Vechtstreek of Zienswijze MRA agenda 2.0? Hoeveel mensen weten trouwens wat Governance of zo’n afkorting als MRA betekent? Het eerste agendapunt gaat over de manier waarop de regio bestuurd moet worden, het tweede over de Metropool Regio Amsterdam, een samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland, 32 gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam. Zelfs als je het in gewone mensentaal leest, zijn het geen aanlokkelijke onderwerpen. Geen van beide organisaties heeft, strikt gesproken, democratische legitimiteit; burgers hebben er niets over te zeggen en ze weten ook niet hoe die organisaties werken, noch hoe ze aangestuurd worden. Precies de kern van dat stukje discussie.
Geen donder
Pieter Broertjes, burgemeester van Hilversum, ging als voorzitter van de regio Gooi en Vechtstreek met de commissie in gesprek over het bestuur van de regio. De discussie spitste zich op een gegeven moment toe op de manier waarop burgers de regio ervaren en hoe zaken in de regio geregeld worden. Broertjes: “Ik denk dat het mensen geen donder interesseert hoe wij dat regelen. Als ze maar resultaten zien waar ze wat aan hebben. Als de leefbaarheid van de omgeving maar verbeterd wordt, als ze voorbeelden kunnen zien waarvan je kunt zeggen: dat is ontstaan doordat we regionaal iets van de grond hebben gekregen. Doelgroepenvervoer bijvoorbeeld. Mooie fietspaden waar ze dóór kunnen fietsen. Via de MRA misschien ontsluiting van dit gebied, wat toch echt een groot probleem is. Als daar resultaten worden geboekt, dan denk ik dat de inwoner blij is en dan hebben wij ook een gevoel van: nou, dat is ontstaan door die samenwerking te verbeteren. Hoe we dat dan precies doen, is aan ons. Als de inwoners er maar niet teveel last van hebben, als het niet te duur is, als het niet teveel kost.”
Ontzetting
Patricia IJsbrandij (fractie Dorpsbelangen) reageerde met ontzetting: “Dat kunt u toch niet menen ?!” Volgens haar kon je niet “een stukje structuur in de mist laten” als burgers maar krijgen wat ze willen. “Burgers willen toch weten hoe ze iets gekregen hebben, hoe dat opgebouwd is!” Broertjes: “Ik heb nog nooit gehoord bij inwoners dat ze daar behoefte aan hebben. We zitten met dat democratisch gat. (…) Zet je dan maar in voor resultaten, dat is veel effectiever voor inwoners dan de bestuurlijke drukte er omheen.”
Bestuurlijk drukte
We zien hier de botsing tussen twee werelden: de ervaren, nuchtere, enigszins cynisch geworden maar vooral praktische bestuurder Broertjes tegenover de onervaren, wat naïeve, nog steeds idealistische volksvertegenwoordiger IJsbrandij. Ik denk dat Broertjes helemaal gelijk heeft. Het democratisch deficit is een theoretisch construct, en je kunt goed beargumenteren dat het nogal meevalt met dat ‘tekort’ omdat we hier te maken hebben met een soort getrapte verkiezingen, net zoals bij de verkiezing van de leden van de Eerste Kamer door leden van de Provinciale Staten. Wij burgers kiezen raadsleden die zelf weer een stel andere mensen kiezen, o.a. voor een college of voor een regiobestuur. Via-via verkiezingen, als het ware, en op die manier dus toch democratisch. In ieder geval democratisch genoeg voor de gemiddelde burger. Niemand die daar een probleem van maakt.
Mensen willen inderdaad dat zaken geregeld worden, en goed geregeld worden. Daarvoor hebben we raadsleden gekozen, die we daar ook voor betalen. Die mogen de zaak verder regelen, lokaal, regionaal of hoe dan ook. Als dat niet lukt, krijgen zíj́ dat bij de eerstvolgende lokale verkiezingen op hun bordje. Aan ‘bestuurlijk drukte’ heeft geen enkele burger behoefte. Zie het geringe aantal burgers op de publieke tribune bij dit soort onderwerpen.