Liefde voor Oranje

Mijn moeder hield van Oranje. Niet die voetballende miljonairs, maar de telgen uit een geslacht dat al eeuwen met ons land verbonden is. Het Koningshuis.

Emma

Het begon voor haar allemaal met Koningin Emma, de vrouw die het voortbestaan van onze monarchie heeft gered. Willem III had weliswaar drie zonen, maar die overleden zeer jong of waren niet in staat het koningschap te vervullen. Na de dood van zijn eerste echtgenote werden  er een paar heren naar Duitsland gestuurd met de opdracht een vrouw voor  Koning Willem III te vinden. Dat was geen gemakkelijke opdracht want Willem had een slechte reputatie. Het oog viel op een zuster van Emma, die er geen zin in had. Maar Emma, Prinses van Waldeck Pyrmont, die 41 (!) jaar jonger was dan haar toekomstige echtgenoot, bleek bereid te zijn de plicht op zich te nemen. Vrij spoedig na het huwelijk werd een troonopvolgster geboren, de latere Koningin Wilhelmina. De vrees dat bij het ontbreken van nageslacht ons land een deel van het Duitse keizerrijk zou worden was voorbij.

Koningin Emma was de koningin van de jeugd van mijn moeder .Zij was dol op haar. Vond haar zachtmoedig en behulpzaam en dienstbaar.  Vaak vertelde moeder de anekdote dat, toen Emma met haar dochter een bezoek aan alle provincies bracht, de jonge Wilhelmina het toegestroomde volk zag staan en sprak:” Zijn die allemaal van mij?” Waarop Emma riposteerde: “Nee, jij bent van hen allemaal!. Bovendien prees moeder de inzet van Koningin Emma voor de Tbc bestrijding.

Wilhelmina

Voor vele protestanten is de liefde voor het koningshuis lange tijd gestoeld geweest op een min of meer religieuze grondslag: de gedachte van” God, Nederland en Oranje., afkomstig van de  19de eeuwer Groen van Prinsterer. “Gods speciale band met Nederland in de geschiedenis, onder de leiding van het huis van Oranje, meer dan met alle andere volkeren van Europa”. Deze opvatting is ook de reden van de sterke band van de reformatorische christenen met het koningshuis.

Koningin Wilhelmina heeft het voortbestaan van onze monarchie gered door haar onverzettelijke rol in de oorlog. Zij was het rolmodel voor de strijd tegen “de moffen” zoals zij de bezetter noemde. Ook moeder had heel veel bewondering voor haar. Koninginnedag op 31 augustus was de enige grote gebeurtenis op het dorp. Wij, de kinderen, hadden een sjerp om; er was feest op een groot weiland, waar die ene dag van het jaar flink gedronken mocht worden -de consumptietent- en uiteraard kinder- en volksspelen. In de geïmproviseerde muziektent van appelkisten was er ’s avonds muziek. Zo herinner ik mij het optreden van het mandolineorkest van de NCRV “Vrij en Blij” met zang van Henk Dorel. Jaren later toen Koningin Juliana al regeerde bleef men lange tijd aan de 31ste augustus trouw. We hadden geen boekhandel op het dorp en kochten dus geen boeken. Maar toen de memoires van Wilhelmina onder de titel  “Eenzaam maar niet alleen” verschenen kreeg ik een exemplaar. Het staat nog ergens in de kast.

Juliana

De koningin van mijn moeder was Juliana of Juliaantje zoals zij werd genoemd.. Ze waren beide van dezelfde generatie .Moeder zag in Juliana vooral ook de moeder van de prinsessen en ze was zo eenvoudig en gewoon. Voor mijn moeder straalde zij herkenning en nabijheid uit. Tot  haar grote vreugde heeft moeder Juliana twee keer in het echt gezien. Dat was heel bijzonder, want er waren slechts foto’s van haar aangezien de tv pas later kwam. De eerste keer was ik er ook bij. Het moet rond 1948 zijn geweest dat Koningin Juliana en Prins Bernhard met het jacht de Piet Hein  in Asperen kwamen . Ruim tien kilometer bij ons vandaan. Aan de andere kant van de polder. Moeder ging er met de fiets naar toe, over onverharde polderwegen met diepe kuilen en verraderlijke grindsporen. Ik zat achterop. We stonden vooraan, pal achter de agenten met hun grote donkerblauwe jassen en konden het koninklijke echtpaar goed zien. De tweede keer was toen het jaarlijkse reisje van de buurtvereniging naar Prinsjesdag ging. Trots vertelde moeder dat zij opnieuw vooraan stond en de Koningin en Bernhard in de Gouden Koets had gezien. Dit in tegenstelling tot haar schoonzus die slechts het kroontje van de koets had gezien en die zo bekneld zat, dat zij steeds moest vragen :”Och meneer, wilde ge munnen hoed effe recht zetten?”. Die vloog steeds heen en weer op haar hoofd.

Opmerkelijk vond ik dat moeder alleen maar warme liefde voor de vrouwen van het koningshuis had. Lang voor Lockheed en het verhaal in De Volkskrant over de extra dochters, merkte ze al op dat Bernhard volgens haar niet deugde. Dat had ze eerder ook al van Prins Hendrik gevonden.

Beatrix

Ik kan zelf niet meer over liefde voor Oranje spreken. De tijden zijn veranderd en de liefde voor is overgegaan in waardering en respect. Ik krijg geen warme gevoelens. Ik ben niet een echte orangist. Voor de wijze waarop Koningin Beatrix haar koningschap heeft uitgeoefend heb ik grote waardering. Haar enorme taakopvatting en toewijding verdienen alle respect. Ik ben altijd een bewonderaar van Prins Claus geweest. Omdat hij, eenmaal gedwongen een uniform te dragen, was hij de eerste Prins die zich niet tot de militaire gemeenschap aangetrokken voelde en wiens hart uitging naar Afrika en ontwikkelingshulp, naar kunst en cultuur. Het is bewonderingswaardig hoe Beatrix het vorstelijk gezag heeft hersteld, na de deuken die het in de najaren van het koningschap van haar moeder had opgelopen.

Willem Alexander en Maxima

Dit zijn de leeftijdsgenoten van mijn kinderen. Mijn kinderen hebben geen enkele interesse in het koningshuis. Koninginnedag is voor hen, net als voor veel andere Nederlanders vooral een vrije dag met de rommelmarkt en een lekker glaasje wijn .Natuurlijk, het koninklijk echtpaar is ijverig, ze voeren hun taken uit, maar de liefde die bij mijn moeder begon is volkomen uitgedoofd. Het leeft niet meer bij hen.

Hoelang nog?

Het is opmerkelijk dat de Koning ondanks zijn ijver met een 6.8 wordt gewaardeerd en dat zijn populariteit tot 57% is gedaald. Daaruit blijkt de tanende belangstelling  voor  Oranje. Het is de vraag of deze trend zich voortzet en in welk tempo. Komt er een moment dat we als volk zeggen ”Bedankt, jullie hoeven niet meer, ga maar iets doen zonder al die verplichtingen”.

Vorige weet wees Danielle Hooghiemstra in de NRC de lezers erop dat er ook iets anders kan gebeuren. Het Koninklijk echtpaar heeft naar het schijnt hele intelligente kinderen en de kroonprinses is een bolleboos. Het is goed voorstelbaar dat die er voor kiest om iets leukers te gaan doen. In de wetenschap, in de kunst, in het bedrijfsleven. Er zijn tenslotte vele andere bezigheden die veel spannender en uitdagender zijn dan het Koningschap van het Koninkrijk der Nederlanden. Op TV zei haar zuster gisteren ook al iets in de trant van: “Ik kan gelukkig nog kiezen, zij niet.”, waarbij zij op haar oudste zus wees.

Ik zou ze geen ongelijk geven.

Wim Kozijn
Koningsdag 2021