Beste leden van het parlement, provinciale staten en gemeenteraden, u bent het hoogste bestuursorgaan in uw land, provincie en gemeente. En toch, en toch. Als u een vraag stelt aan uw dagelijks bestuur, het kabinet, gedeputeerde staten of B&W. Krijgt u dan antwoord? Krijgt u echt de gegevens die u nodig heeft om uw taak, controle van de macht, uit te oefenen?
Het begint steeds meer mode te worden in dit land om domweg geen antwoord te geven op vragen van de kamer, de staten of de raad. In Den Haag zijn daar de laatste jaren ronduit beschamende voorbeelden van geweest. De bonnetjesaffaire, de dividendbelasting, de toeslagenaffaire en nog flink wat meer. Pieter Omtzigt (CDA) en Renske van Leijten (SP) stelden tientallen vragen over de toeslagenafhandeling door de Belastingdienst. Zij werden jaren dwars gezeten of met een kluitje in het riet gestuurd door het kabinet. Keer op keer op keer. Ook de ombudsman stelde de kwestie aan de orde. Maar ook hij belandde in hetzelfde riet.
WOB
Wat wel antwoorden opleverde was de WOB (Wet Openbaarheid van Bestuur) procedure die RTL Nieuws en Trouw opstartten. Dat ging verre van gemakkelijk, maar het bleek het enige middel dat wél, na flink speur- en puzzelwerk, de broodnodige antwoorden opleverde. Waarom broodnodig? Omdat een politicus alleen met antwoorden op de vragen zijn of haar controletaak kan uitoefenen. Het onthouden van antwoorden en tegenwerken is de bijl aan de wortel van de democratie.
Openbaar
Die gedachte schoot mij eergisteren door het hoofd toen wethouder Rosalie van Rijn een uitgebreide presentatie gaf over de bestedingen en de begroting van het sociale domein (WMO, jeugdzorg, etc.). Na afloop van haar presentatie vroegen enkele commissieleden of zij de presentatie konden krijgen. De wethouder weigerde dat op vriendelijke wijze. “Ik wil niet dat die cijfers een eigen leven gaan leiden.” Ik kon daarvoor wel enig begrip op brengen, al vraag je je dan af of die presentatie een openbaar document is en dus aan de raad gegeven móet worden als die dat vraagt.
Ook gisteren bekroop mij in het debat over de enorme tegenslag met het werk aan de Oud Loosdrechtsedijk het gevoel dat wethouder Joost Boermans weliswaar ruiterlijk toegaf dat het proces volkomen fout was gegaan, maar dat toch geen helder antwoord kwam op wat er nu precies fout ging, waar en waarom.
Het nieuwe vergaderen
Het nieuwe vergaderen helpt daarbij ook niet echt, omdat de bespreking half schriftelijk onderling vooraf is gebeurd en half mondeling in de raadszaal plaats vindt. Voor de publieke tribune is het debat daardoor slecht te volgen. Raadsleden slikken verschrikt vragen in, omdat het mogelijk “technische vragen” zijn die verboden zijn in het nieuwe vergaderen, want die zijn al schriftelijk beantwoord. Emoties worden onderdrukt, omdat die niet in het nieuwe stramien passen. De publieke tribune hoort slechts de gesproken tekst, maar mist de antwoorden op de technische vragen. Kenners van het politieke raadswerk komen er met gissen nog wel gedeeltelijk uit. Maar passanten, burgers die eens belangstellend komen om te horen wat er gebeurt, kunnen er geen touw aan vast knopen.
Wobben dan maar
In Binnenlands Bestuur stond vanmorgen een opvallend artikel met de titel “Utrechts raadslid pikt afschermen van informatie niet meer”. CDA fractievoorzitter Sander van Waveren in Utrecht wilde informatie krijgen over de samenwerkingsorganisatie BghU. Het college van Utrecht deed er alles aan om er voor te zorgen dat hij de informatie niet kreeg. Hij was het zo zat, dat hij bij BghU een WOB verzoek indiende. Een opmerkelijke stap. Een stap die niet nodig zou moeten zijn in een goed functionerende democratie.
Dit roept de vraag op of de raadsleden van Wijdemeren altijd alle door hen gewenste informatie uit de Regio Gooi en Vechtstreek krijgen. Zo niet, gewoon gaan WOBBEN.
Alle foto’s zijn, zoals altijd, van Douwe van Essen!
PS. Een kleine aanvulling. Cor Koster heeft vorig jaar in mei ook geWOBd voor Rading Nul, het rapport van Metafoor over het enorme verlies op de Porseleinhaven te kunnen inzien.