Natuurlijk, de meeste raadsleden zijn niet zó financieel onderlegd dat ze makkelijk de gemeentebegroting lezen. De gemeente stelt pogingen in het werk om de zaak duidelijk te maken, maar ik vraag me af hoe succesvol die zijn.
De Programmabegroting van Wijdemeren voor 2021 telt 84 bladzijden. Taaie stof, met zoveel afkortingen dat er een uitgebreide ‘Afkortingenlijst’ is toegevoegd. Zo kan men nagaan wat Fido betekent (Financiering Decentrale Overheden) en NIEGG (Niet In Exploitatie Genomen Gronden). LSD is niet dat hallucinogene spul waar je high van wordt, maar gewoon Loosdrechtse Dijk, de enige straatnaam in Wijdemeren met een officiële eigen afkorting.
Naast de programmabegroting is er, speciaal ten behoeve van de raadsleden, een Samenvatting van de begroting. Slechts 20 bladzijden, met verhoudingsgewijze veel tekst en weinig cijfers, waarin de zaken ‘leesbaar’ worden weergegeven. Die samenvatting heeft, anders dan de programmabegroting, ook grafieken, want ‘een plaatje zegt meer dan duizend woorden’. Of dat veel helpt, is de vraag. Neem bijvoorbeeld de grafiek over de grondexploitatie. Zou iedereen weten waarom er een dikke lijn getrokken is op de y-as bij 10%? En hoe zien we hier dat de gemeente veel verlies lijdt op grondexploitatie?
De toelichting luidt: “Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale geraamde baten. Voor de berekening worden de niet in exploitatie genomen gronden en de bouwgronden in exploitatie (Ter Sype, Porseleinhaven en Nedervecht) bij elkaar opgeteld, daarop worden de reeds getroffen voorzieningen voor deze grondexploitaties in mindering gebracht. Dat bedrag wordt gedeeld door de totale baten uit de programmabegroting en uitgedrukt in een percentage.” OK, duidelijk? Ehm…. Nou nee. Niet als je niet weet dat hier geldt: hoe lager hoe beter, en dat je financieel kwetsbaar bent als de uitkomst hoger is dan 10%.
Misschien omdat men vermoedde dat zelfs de samenvatting nog lastig kan zijn, heeft men bij de laatste ‘beeldvormende raadsessie’ een nòg lager niveau ingevoerd. Daar kwamen ambtenaren de begroting per ‘programma’ toelichten. In de meeste gevallen werden er een paar getallen getoond, maar soms ook helemaal niet, zoals bij het programma Sociaal Domein. Vreemd, want juist bij dat programma zijn er, zo vertelde de wethouder ons in het voorjaar, miljoenentekorten. Opvallend, een begrotingstoelichting in een probleemgebied zonder cijfers. Ook opvallend dat niemand daar een vraag over stelde.
Toch zullen we vermoedelijk meer en meer die kant opgaan. Dumbing down is bij complexe financiële zaken onvermijdelijk. Het betekent wèl dat we niet teveel moeten verwachten van de controlerende taak van onze raadsleden, zeker niet op dit gebied.