Even een anekdote. We kijken dus naar Gooi tv, want in deze tijden kun je geen enkel nieuws missen. Al weken kijken we tegen het vertrouwenwekkende hoofd van Han ter Heegde, de burgervader van Gooise Meren aan, maar nu is onze loco/burgemeester Jan-Jaap de Kloet aan de beurt. Hij wordt geïnterviewd in zijn kamer, met op de achtergrond een schilderij.
Enkele malen komt het gehele schilderij in beeld. En daarover wilde ik het hebben, want aan dit schilderij is een leuke geschiedenis verbonden. Het heet `Villa Nova“ en het stelt de tuin voor van deze villa, of te wel kleine buitenplaats aan de Cannenburgerweg, die nog bestaat en privé bewoond wordt. Daar woonde vanaf 1896 Egbert Rubertus Schaap. Hij overleed daar in 1939. Hij was getrouwd met de schilderes H.W.L. van der Spek en had bepaald dat zij mocht gaan schilderen als hij dood was. Het schilderij is dan ook van haar hand .
(Het curieuze is dat in het Mosterdmuseum in Doesburg een navenant hetzelfde schilderij hing of hangt. Ik weet dat niet.) Die Schaap was niet zo maar een schilder, zo was hij voorzitter van de schilders vereniging St.Lucas in Amsterdam.
Anekdote
Maar nu de anekdote: Op een zekere dag krijg ik op het gemeentehuis een telefoontje van een wethouder uit de gemeente Bergen (NH). Hij vertelt mij het volgende: “Mijn vader gaat verhuizen naar een bejaardentehuis en hij heeft een groot schilderij waarop staat dat het een tuin in ‘s-Graveland voorstelt. Het schilderij kan niet mee naar zijn kamer en hij schenkt het aan de Gemeente ’s-Graveland.” We namen het aanbod onmiddellijk aan en bedankten hem zeer. Ik vroeg aan bode De Vries om het schilderij te gaan ophalen in Bergen. Enigszins beteuterd kwam hij terug. “Burgemeester, het schilderij is zo groot dat het niet in mijn auto past.” Ik weet niet meer hoe we het in het gemeentehuis hebben gekregen, maar op een zeker moment hing het in de wethouderskamer aan de linkerkant van de gang die naar de Raadzaal leidde.
Op een moment kom ik thuis en mijn vrouw zegt: ”Schouwenburg (de chef financiën) heeft gebeld en je moet hem nog voor de commissievergadering van vanavond terugbellen. Er is vast iets onaangenaams gebeurd, want zijn stem klonk zenuwachtig.” Ik belde hem onmiddellijk. Zijn treurige boodschap was dat hert schilderij Villa Nova van de muur was gevallen en daardoor ernstig beschadigd werd. Het schilderij was op twee rugleuningen van stoelen terecht gekomen en had twee scheuren van ongeveer veertig centimeter.
Wat te doen?
We lieten het schilderij taxeren en de waarde werd op 1300 gulden geschat. Niet veel, maar het was kunsthistorisch gezien een aardig onderwerp: de tuin van E.R.D Schaap in Ankeveen. Restaureren of in de kelder zetten? We besloten bij Kees van Bohemen , een bekend restaurateur in Den Haag, te informeren naar de kosten van reparatie/restauratie. Die prijs was vijftienhonderd gulden. Bij een auto noemen ze het als de kosten van de reparatie hoger zijn dan de dagwaarde “total loss, rijp voor de schroothoop”.
We (college van B en W) hebben het laten restaureren. We voelden ons verplicht aan de schenker om dat te doen. Stel je voor dat de zoon op een zeker moment aan zijn vader een uitje voorstelt naar de gemeente `s- Graveland om het schilderij te zien en je zou zo iemand met schaamte op de kaken moeten vertellen dat het kapot in de kelder staat. Dat vonden we te ver gaan.
De restauratie lukte zeer en als jet het niet weet waar de scheuren gezeten hebben kun je het niet zien.
Zo kijk ik nog steeds met plezier naar de afbeelding van het schilderij. En het hangt kennelijk weer in een wethouderskamer. Op een betere wijze aan de muur bevestigd dan ooit!
Wim Kozijn
Prachtig verhaal van Carole ! Onze oud Nederlands lerares . Wij hebben van Egbert Schaap ook een olie verf schilderij . Mocht iemand interesse hebben .. Groetjes Miranda en Carol Torsing
De anekdote bij het schilderij ‘Villa Nova-Ankeveen’ is inderdaad grappig. Zo kan een geschenk nog een dure grap worden. Wie er ‘zomaar’ naar kijkt, ziet echter niet dat het zo zwaar beschadigd is geweest. Een goede restaurateur dus! De kunsthistorische context die Wim Kozijn geeft, vraagt evenwel om correcties. Het begint al met de naam van de schilderes. Zij heette: Hendrika (Wilhelmina Jacoba) van der Pek (geen Spek), was geboren in 1867 en studeerde -nadat ze een tekenopleiding had gevolgd- als een van de weinige vrouwelijke aspirant-schilders aan de Rijksacademie in Amsterdam en kreeg daarna nog les van haar toekomstige man: E.R.D. Schaap, met wie ze in 1896 trouwde. Ze was veelzijdiger dan haar echtgenoot, die hoofdzakelijk landschappen op het doek zette. Zij schilderde portretten, landschappen, bijbelse voorstellingen, bloemen en stadsgezichten maar had ook leren etsen en lithograferen. Het echtpaar streek in 1924 neer in Villa Nova (Ankeveen), daarvoor woonden ze nog in Kortenhoef en ‘s-Graveland( info RKD-Den Haag en Scheen Lexicon). Hun huis was een trefpunt van kunstenaars en cultuurminnaars. Het geluk daar duurde echter maar kort want in 1926 overleed ze (haar man hertrouwde na 2 jaar met een operazangeres). Nu is het wel net Pasen geweest, het feest van de Opstanding, maar het lijkt mij toch echt onmogelijk dat Hendrika na de dood van haar man is gaan schilderen!
Maar wat misschien mij het meeste steekt is, dat Egbert Schaap als behoorlijk intimiderend en vrouwonvriendelijk wordt neergezet. Wim Kozijn suggereert dat Egbert zijn Hendrika belemmerd zou hebben in haar vak! Dat mag misschien voor andere schilders uit die tijd gegolden hebben (b.v. Marius Bauer), Schaap moedigde als voorzitter van de schildersvereniging St. Lucas juist vrouwelijke schilders aan om lid te worden. Hendrika kreeg in 1913, Egberts voorzittersjaar, een eervolle functie in het bestuur van ‘De Vrouw in de Kunst 1813-1913’, een grote manifestatie, die zij samen met enkele andere vrouwelijke kunstenaars opzette in Amsterdam. Nee, als er één stel in de schilderkunst aan elkaar gewaagd was, waren zij het wel: Hendrika en Egbert Schaap-Van der Pek!
Carole Denninger (auteur van o.a. ‘De onvergankelijke kijk op Kortenhoef’
Reactie op Carole Denninger:
Het ging mij niet om een kunsthistorische uiteenzetting, maar om de weergave van de anekdote.Maar er mogen natuurlijk geen fouten in zitten Er is al voldoende nepnieuws .Dat het verhaal dat mevr. Schaap pas na de dood van mijnheer mocht gaan schilderen is onjuist. Het zat zo in mijn hoofd, maar voor de e-mailwisseling tussen Rik en mij, las ik nog eens op Wikipedia over mevouw en zag dat zij veel eerder is overleden dan haar man. Ik vroeg hem om rectificatie, maar de column was al geplaatst. Mijn fout dus, excuses.
Ja het is Van der Pek, zoals er nog een enkele typefout in staat.
Is de reparatie zichtbaar: Ik heb het meermalen aan gasten laten zien, die het niet opmerkten. Anders gezegd: een leek ziet het niet, maar een professional als Carole natuurlijk wel. Het schilderij (gedeeltelijk) staat op blz 77 van haar boek paginagroot afgedrukt.
Beste Wim,
Het schilderij heb ik tientallen malen gezien bij ondertekeningen en persconferenties in het vergaderzaaltje op de eerste verdieping van Rading 1. Zonder dat ik er veel acht op sloeg.
Kijk maar:
http://www.wijdemeersewebkrant.nl/2016/dec16/images/coalitie_db_ondertekening.jpg
Groeten, Rik