Sypesteyn en Wijdemeren: fraude met Europees geld
Een aantal maanden geleden betoogde ik in de Wijdemeerse Webkrant dat de gemeente Wijdemeren fraude gepleegd had met Europese subsidies.
Een citaat:
De Schutse, een van de bijgebouwen van Sypesteyn, was ooit in gebruik als herberg en later als restaurant. Daarna raakte het in verval. In 2004 kreeg de gemeente acht ton subsidie, de helft van de EU en de helft van de Provincie Noord-Holland, waarmee, zo staat in een persbericht van de Provincie van oktober 2004, het gehele historische complex van De Schutse en de kasteeltuin in oude glorie hersteld zou worden. Eén van de voorwaarden van de subsidiegevers was dat het allemaal binnen 5 jaar gerealiseerd zou worden, d.w.z. uiterlijk in 2009. Dat is niet gebeurd. En De Schutse? Het bestemmingsplan uit 2012 zegt daarover: “Op deze locatie wordt de bebouwing waarin nu ‘De Schutse’ is gevestigd gesloopt. Hiervoor in de plaats komen 12 zorgeenheden in vier woningen.” (…)
De EU en de Provincie gaven die acht ton niet voor sloop en woningbouw. De bedoeling van de subsidiegevers was dat “het gehele historische complex” in oude glorie hersteld zou worden “en aantrekkelijk gemaakt voor toeristische en recreatieve activiteiten”. De gemeente gebruikt dat geld dus voor iets anders. Dat is misbruik van EU-geld en provinciale middelen. Zoiets heet fraude. Het lijkt me niet meer dan fatsoenlijk dat de gemeente die 800.000 euro teruggeeft. Òf dat geld alsnog gebruikt waarvoor het bedoeld was.
De gemeente reageerde op mijn stukje in de WWK en ontkende dat er gefraudeerd zou zijn met de 874.600 euro subsidie die men gekregen had, zich daarbij verschuilend achter de Dienst Landelijk Gebied (DLG) die de nacontrole had uitgevoerd. Weliswaar had die controle in 2007 “afwijkingen van de geldende bepalingen of onregelmatigheden anderszins aan het licht gebracht”, maar die waren volgens de DLG zodanig dat dit geen gevolgen had voor de gemeente. Aldus de gemeente Wijdemeren, in casu wethouder Sandra van Rijkom. Inmiddels heb ik met een WOB-verzoek de oorspronkelijke documenten gekregen, hetgeen aanleiding is om op de zaak terug te komen. Want hier is wel degelijk sprake van fraude.
Subsidievoorwaarden
In de periode waarin dit speelde, heb ik zelf een aantal jaren voor een EU-Agentschap voorlichting gegeven over EU-subsidies aan mensen en instellingen die ook wel eens uit de Europese ruif wilden mee-eten. Ik wees dan o.a. op de afvink-cultuur bij de EU. Men kijkt naar wat je gezegd hebt te zullen doen en legt dat naast wat je uiteindelijk gedaan hebt. Als daar afwijkingen zijn, dan kan de hele subsidie of een deel daarvan teruggevorderd worden. Dat checken gebeurt op detailniveau. Als je in je projectvoorstel gezegd hebt dat je 6 plenaire bijeenkomsten zou houden, en je hebt er 5 of 7 gehouden, dan heb je echt wat uit te leggen.
Het feit dat de DLG (de Dienst is een paar jaar geleden opgeheven) goedkeuring verleende, zegt weinig. Die dienst had o.a. tot taak gemeenten en provincies te helpen om in Brussel Europese subsidies los te peuteren. Dan is het ook begrijpelijk dat de Dienst uitermate coulant was met de nacontrole. Zo wordt in de eindbrief van december 2007 weliswaar vastgesteld: “Op het moment van controle was er nog niets uitgevoerd”, maar dat was niet voldoende reden om het project negatief te beoordelen. Tsja…
Als de EU, en niet een Nederlandse overheidsorganisatie, gekeken had wat er met het geld gebeurd was, dan zou het hele bedrag teruggevorderd zijn. Als je namelijk EU-subsidies gebruikt voor een ander doel dan waarvoor ze oorspronkelijk zijn toegekend, dan is dat fraude, volgens de definitie van het woord in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen van 1995. En er wordt nogal wat gefraudeerd in Europa, ook door overheden.
Oude glorie
Als we willen weten waarvoor het geld oorspronkelijk is toegekend, hoeven we alleen maar te lezen wat de Gemeente en de Provincie Noord-Holland destijds zelf schreven. De Wijdemeerse Webkrant publiceerde daarover op 19 oktober 2004. De bedoeling was o.a. dat “het gehele historische complex” in oude glorie hersteld zou worden “en aantrekkelijk gemaakt voor toeristische en recreatieve activiteiten”. De Schutse zou een bescheiden horecafunctie als theehuis behouden en tevens als informatiecentrum voor recreanten, tuin- en kasteelbezoekers dienen.
Dat is dus allemaal niet gebeurd. Als de gemeente een aanvraag ingediend had waarin stond: “Wij willen graag 8 of 9 ton subsidie om ergens een stuk grond te kopen, dat 10 jaar te laten liggen, vervolgens een projectontwikkelaar opdracht te geven om te slopen wat er staat en er woningen neer te zetten, en de erfpacht door te sluizen naar Sypesteyn zodat wij zelf geen subsidie hoeven te geven”, dan was de EU-subsidie natuurlijk nooit verleend. De EU subsidieert het herstel van ons erfgoed, niet sloop en woningbouw. Nu duidelijk is waarvoor het geld wèl is gebruikt, kun je niets anders doen dan concluderen dat de gemeente, in eendrachtige samenwerking met de Provincie en de Dienst Landelijke Gebied, fraude gepleegd heeft met EU-subsidies, daarbij deskundig geholpen door toenmalige burgemeester Don Bijl, die — in een praktische, maar misschien niet zo’n wenselijke combinatie — ook voorzitter was van het bestuur van Sypesteyn.
Hoe nu verder?
Degenen die zich destijds met de zaak beziggehouden hebben, zijn met pensioen of hebben een andere functie. De DLG is opgeheven. Don Bijl is burgemeester in Purmerend. Bovendien is de zaak verjaard. Het heeft dus weinig zin hierover stampij te maken. Maar het blijft wringen: Nederlandse overheden die samenspannen om de EU op te lichten.