Hoe is het mogelijk. Het is nu donderdagmiddag half drie. En nog zijn er mensen op tal van plaatsen stemmen aan het tellen. En dat nadat afgelopen nacht op sommige plaatsen drie uur lang, tot middernacht, alleen maar badlakens van stembiljetten werden uitgevouwen. En dat dan zonder nog maar één stem te tellen.
Dat moet toch anders kunnen?
Het is 2023. De wereld hangt digitaal aan elkaar. In je broekzak zit een gsm met duizend meer verwerkingskracht dan de grote computer ter grootte van een balzaal waarop ik mijn werkzame leven begon. (Voor de liefhebber, de Philips Electrologica X8 van het Mathematisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam met ponsband invoer, gevolgd door de IBM System 30 met 72 koloms ponskaarten en een geheugen van 64 K bytes.)
Vanaf 1991 hadden bijna alle Nederlandse gemeenten stemcomputers van de firma Nedap. Wat een weelde! Welk een gemak! De kiezer koos op het toetsenbord zijn partij en de persoon en bevestigde zijn stem. Klaar!!!
Direct nadat het Stembureau gesloten was, draaide de voorzitter van dat bureau een sleutel om, waarop de uitslag van het stembureau door een printer afgedrukt werd. Bovendien werd een soort geheugenmodule (nu zou je zeggen USB stick) uit het apparaat getrokken, waarna de voorzitter zich met de afdruk en de module meldde bij het gemeentehuis. Geen papier, geen potlood, geen tellers. Klaar!
Er kwam nog wel iets bij kijken, maar na een uur was de uitslag van de hele gemeente wel bekend. Fantastisch! Wat een vooruitgang!
Maar ja…, Rop Gongrijp
In 1993 werd XS4ALL opgericht de eerste internet service provider in Nederland. Oprichters waren Rop Gongrijp en Felipe Rodriguez. Rop Gongrijp was toen al actief als hacker en internet enthousiast.
Veel aandacht kreeg Gonggrijp in 2006 als initiatiefnemer van “Wij vertrouwen stemcomputers niet”. Deze actiegroep was van mening dat de toen in Nederland gebruikte stemcomputers eenvoudig te compromitteren waren. Volgens de actiegroep waren eerlijke en controleerbare verkiezingen niet te garanderen met de stemcomputers uit die tijd (2006).
De acties van de groep leidden tot de terugkeer naar het stembiljet en het rode potlood. En daar zitten we nog steeds mee.
Gevoelige informatie
Verkiezingen vormen een zeer gevoelig onderdeel van de democratie. De laatste jaren blijkt dat uit de Russische inmenging in verkiezingen in tal van andere landen, zoals de VS. Wantrouwen in het verkiezingsproces is uiterst schadelijk, zoals in de vorige verkiezingen in de VS te zien was, met de bestorming van het Capitool als treurig hoogtepunt.
Het is daarom dat minister Nicolai in 2006 besloot om stemmen met computers in de ban te doen en terug te keren naar potlood en papier. Om iedere twijfel te voorkomen.
Oververmoeide tellers
En dus worden er weer uren, uren en nog eens uren besteed aan het uitvouwen van de enorme stembiljetten, het zoeken van de rode stip en het administreren van de stippen. Vele malen tellen en hertellen omdat het aantal stempassen en uitgereikte biljetten niet klopt. Tot de tellers er bij neervallen.
Stemmen per Postduif
Het stemmen zoals we dat nu nog doen in stembureau’s, met papieren stembiljetten en een klein rood potloodje wekt toch de indruk dat we de voor-vorige eeuw nog niet ontgroeid zijn. We hebben een ruimtestation dat rond draait om de aarde, we sturen satellieten naar iedere door ons gewenste bestemming. Een ruimtetelescoop die zichzelf ontvouwt. Series communicatie satellieten. Zelfrijdende auto’s die je naar je bestemming brengen. Drones die oorlog voeren.
Maar stemmen. Veilig? Afgeschermd? Dat kunnen we nog niet?
Ik kan het me niet voorstellen dat er geen goede secure stemcomputer ontwikkeld kan worden. De kennis is aanwezig in Nederland.
Waarom niet stemmen met de telefoon (die gefabriceerd is in China) en DigiD en dat je daarna ook nog kan terugkijken wat je gestemd hebt, dan wordt het moeilijk de zaak te beduvelen.
en heeft ieder zijn eigen controle, en stemt zelf of is DigiD niet te vertrouwen net als onze regering.
“Het betere is de vijand van het goede”
Natuurlijk is er met moderne middelen een (veel) beter en efficiënter systeem te fabriceren. Alleen zal de Kiesraad nooit die knoop durven doorhakken, omdat er altijd een 0,001% kans bestaat dat er ergens een stem verkeerd wordt geregistreerd. De angst regeert. Wachten tot er een 100% betrouwbaar systeem komt is wachten op Godot, die komt niet. Het kan namelijk niet, dat is al zovaak bewezen, een 100% betrouwbaar systeem kan eenvoudigweg niet.
Maar vergelijk het dan eens met het huidige systeem: een hele dag op het stembureau werken en dan nog eens 4 tot 5 uur lang tellen, hoe safe is dat? Ik kan u uit ervaring vertellen dat juist daar, mede door vermoeidheid, meer fouten worden gemaakt dat die 0,001%.
En ja, natuurlijk is dat niet het enige dat telt, maar wel het meest voorname. Ik zou zeggen: weg met die hoogbejaarde manier van stemmen in Nederland, op naar de 21e eeuw, juist voor zoiets belangrijks als de vorming van 4 jaar democratie.