Heerst er een misverstand over het maximale aantal wethouder-fte’s?

Is in de Wijdemeerse politiek misschien sprake van een misverstand over hoeveel fte’s (volledige banen) er aan wethouders mogen worden aangesteld? Door wat ik de afgelopen tijd hoorde vanuit de politieke arena sluit ik niet uit dat er inderdaad een misverstand heerst. En dat als gevolg daarvan het plan is om binnenkort ook parttime-wethouders aan te stellen. Laten we de wet er nog eens bij pakken om te zien hoe het écht zit.

In de Gemeentewet is vastgelegd hoeveel wethouders gemeenten maximaal mogen aanstellen. De algemene richtlijn is simpel: hoe groter een gemeente (gerekend in inwoners) des te meer wethouders.

In de praktijk verloopt de rekensom in twee stapjes. Eerst wordt gekeken hoeveel inwoners een gemeente heeft. In Wijdemeren zijn dat er ruim 24.000. Daarmee valt deze gemeente in de grootteklasse 20.001 tot en met 25.000 inwoners. Dat geeft recht op een gemeenteraad met 19 zetels (artikel 8 Gemeentewet).

3,8

De volgende stap: op grond van het aantal raadszetels berekenen hoeveel wethouders er maximaal mogen worden benoemd. Het eerste wat de wet (Gemeentewet, artikel 36) daarover zegt is: ,,Het aantal wethouders bedraagt ten hoogste twintig procent van het aantal raadsleden, met dien verstande dat er niet minder dan twee wethouders zullen zijn’’. Ook zegt de wet dat de raad kan besluiten ‘dat het wethouderschap in deeltijd wordt uitgeoefend’, waarover straks meer. Maar in eerste instantie is in Wijdemeren het rekensommetje dus dat er maximaal 19 : 5 = 3,8 fte’s aan wethouders mogen worden aangesteld.

Dat is ook precies het aantal wethouders dat deel uitmaakt van het binnenkort afzwaaiende college. Er zijn nu twee fulltimers – Jan-Jaap de Kloet (DorpsBelangen) en Rosalie van Rijn (CDA) – en twee parttimers – Jos Kea (VVD) en Joost Boermans (D66). Kea en Boermans hebben allebei een aanstelling voor 0,9 fte. Samen zijn dat dus 1 + 1 + 0,9 + 0,9 = 3,8 fte’s aan wethoudersposten.

3,7

Het voorstel van de nieuwe coalitie is uit te komen op 3,7 fte’s aan wethouders: Alette Zandbergen (De Lokale Partij) en Stan Poels (PvdA/GroenLinks) elk 1 fte, Els Kruijt (VVD) 0,9 fte en Gert Zagt (De Lokale Partij) 0,8 fte. ,,Dan kan ik een dagje thuis blijven’’, zei formateur en beoogd wethouder Zagt daarover toen ik hem onlangs vroeg naar de ‘tijdbestedingsnorm’ voor ieder van de nieuwe wethouders. Rekenkundig klopt dat: 0,8 fte kan een vierdaagse werkweek zijn en dan resteert er één werkdag voor iets anders. Of de werklast van het wethouderschap dat ‘dagje thuis’ ook in de praktijk mogelijk maakt, staat te bezien. Zoals eerder gemeld, denkt de Wethoudersvereniging van niet.

Terug nu naar de rekensom. Voorgesteld wordt 3,7 fte’s aan wethouders aan te stellen en dat valt netjes binnen het hierboven berekende maximum van 3,8 fte dat de wet in eerste instantie aangeeft. Niet toevallig is 3,8 ook het cijfer dat de afgelopen tijd vanuit de Wijdemeerse politiek tot me kwam als het maximaal toegestane aantal wethouders-fte’s. Kennelijk zit in de hoofden: gezien het aantal raadszetels mogen we ten hoogste beschikken over 3,8 volle wethoudersbanen.

Misverstand

Dat nu is een misverstand. Ja, de wet zegt inderdaad dat eerst de rekensom moet worden gemaakt die voor Wijdemeren leidt tot 3,8 wethouder-fte’s. Maar de wet zegt nog iets: ,,Bij de berekening van het maximale aantal wethouders (. . .) wordt afgerond tot het dichtstbijgelegen hele getal’’. Dat geldt volgens de wet zowel als er uitsluitend fulltime-wethouders worden benoemd als wanneer er een mix van fulltimers en parttimers wordt aangesteld.

Bij de mix fulltime/parttime mag het aantal wethoudersbanen maximaal 25 procent zijn van het aantal raadszetels. Dus in Wijdemeren 19 : 4 = 4,75 en dat mag worden afgerond naar ‘het dichtstbijgelegen hele getal’: 5 wethouders. Zo staat het ook in een handige tabel die de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft gemaakt. In de kolom ‘maximum aantal voltijdse plus deeltijd wethouders’ staat bij gemeenten van Wijdemeerse omvang: 5. Overigens mogen die dan bij elkaar maximaal 4,4 fte uitmaken.

Overdreven

Dat wordt in Wijdemeren wat overdreven en onnodig gevonden, dus is opnieuw gekozen voor vier wethouders. Ook in de VNG-tabel komen we dat getal tegen. In de kolom ‘maximum aantal voltijdse wethouders’ staat: 4. Dat is in overeenstemming met de wettelijke bepaling dat ‘wordt afgerond tot het dichtstbijgelegen hele getal’.

Het betekent dus dat als de Wijdmeerse politiek ervoor kiest vier wethouders te benoemen (en dat is het geval), deze wethouders allemaal fulltime mogen worden aangesteld. Dan geldt dus niet met maximum van 3,8 fte, maar 4,0 fte.

Kortom: in de wet is geen reden te vinden om twee wethouders (Kruijt en Zagt) een deeltijd-aanstelling te geven. Ik merkte al op: mogelijk leeft het misverstand dat in Wijdemeren niet boven 3,8 fte mag worden uitgegaan. Maar dat is dus inderdaad een misverstand.

Repareren

Als inderdaad een misverstand ertoe heeft geleid dat binnenkort aan de gemeenteraad wordt voorgesteld naast twee voltijd-wethouders er ook twee in deeltijd aan te stellen, dan kan dat nog worden gerepareerd. De nieuwe coalitie (De Lokale Partij, PvdA/GroenLinks en VVD) kan de raad voorstellen bij nader inzien toch over te gaan tot aanstelling van vier fulltimers. En als dat voorstel er niet komt, dan kan de gemeenteraad besluiten het tóch zo te doen: alle vier de nieuwe wethouders fulltime aanstellen. De installatie van de nieuwe wethouders staat gepland op vrijdag 17 juni. Dan zullen we weten hoe de hazen lopen.