De extra raadsvergadering over de financiële malheur in Wijdemeren was maandagavond lang. En voor de argeloze luisteraar was het ook taaie kost. Maar we kregen wel een eerste indicatie over hoe erg de toestand is. En, politiek interessant: het grote zwartepieten is begonnen over de vraag wiens schuld het is dat de financiële nood nog hoger is dan toch al gedacht.
Gaandeweg de extra raadsvergadering werd duidelijk dat het gezelschap daarvóór al een uur in beslotenheid had gedelibereerd. Wethouder Gert Zagt (financiën, De Lokale Partij) vertelde dat voor beslotenheid was gekozen, omdat het (ook) ging over de interne organisatie, dus de stand van zaken bij het ambtenarenapparaat. Dat valt te billijken. Dat er het nodige aan dat ambtenarenapparaat schort (vooral gebrek aan ‘handjes’ in vaste dienst), is geen nieuws. En dat er daar nog steeds een fors probleem is, viel wel op te maken uit opmerkingen in het openbare deel van de extra raadsvergadering.
Wantrouwen
Jan-Jaap de Kloet (DorpsBelangen), die het initiatief had genomen tot deze extra raadsvergadering, zette fors in. De hamvraag, zei hij, is wat er de afgelopen maanden op financieel gebied is gebeurd waardoor wethouder Zagt zich genoodzaakt zag de raad op 22 september een brandbrief te sturen. Ook stelde De Kloet: ,,Onder andere omstandigheden was een motie van wantrouwen op zijn plaats geweest’’. Hij meldde er meteen bij dat ‘we dat niet zullen doen gezien de complete chaos’. En als heel belangrijk punt wierp hij terecht op: ,,Wat zijn hiervan de gevolgen voor onze inwoners?’’
Op die laatste vraag kwam geen antwoord. Niet zo gek, want het college is volgens Zagt nog lang niet toe aan een afgerond begrotingsvoorstel dat aan de raad kan worden voorgelegd. Er is nog slechts sprake van ‘concept-cijfers’, van ‘cijfers die nog steeds geen status hebben zodat we die (aan de raad) kunnen verstrekken’, van ‘concept-cijfers zonder status van het college’. Ook verklaarde Zagt dat er bij hem ‘nog enig ongemak (is) over de validiteit van die cijfers’. Ofwel: er liggen voorlopige cijfers waarvoor de wethouder van financiën zijn hand niet in het vuur durft te steken.
Zoals de planning nu is, rondt het college op 8 november de ontwerp-begroting af. Dan komen dus de definitieve cijfers, waarna het de bedoeling is dat de gemeenteraad de begroting 2023 – al dan niet gewijzigd – vaststelt op 14 december. Op 15 december kan het college die dan (een maand te laat) inleveren bij de provincie Noord-Holland.
Ernstig
En hoe erg is Wijdemeren er nu financieel aan toe? Zagt schreef immers op 22 september niet voor niets zijn brandbrief en tegenover de media liet hij toen niet voor niets weten dat de toestand ‘echt ernstig’ is. Daarover kwamen maandag enkele onvolkomen gegevens op tafel.
Zagt meldde dat er in elk geval 4,5 miljoen extra kosten zijn. Dat zit hoofdzakelijk in dingen die bekend voorkomen. Ten eerste: extra inhuur van externe krachten vanwege vacatures bij het ambtenarenapparaat. Verder extra kosten door de nieuwe ambtenaren-CAO. En natuurlijk kosten voor het sociaal domein – al sinds het Rijk dat in 2015 over de schutting kieperde een hoofdpijndossier voor gemeenten. Verder vallen de kosten voor huisvesting van scholen kennelijk tegen. En uiteraard zijn er de ‘Poetin-prijzen’ voor energie en de inflatie. Pikant puntje: de door het vorige college voorgenomen bezuinigingen zijn volgens Zagt ‘nogal kansloos’.
Hoe dan ook: volgend jaar in elk geval 4,5 miljoen euro meer aan uitgaven. En dat bedrag zal in de definitieve cijfers hoger worden, al is die 4,5 miljoen volgens Zagt wel ‘een groot deel’ van de extra uitgaven die straks in de begroting verschijnen.
Rosalie van Rijn (CDA) moest er flink aan sjorren, maar uiteindelijk bevestigde Zagt dat op grond van de zogeheten meicirculaire volgend jaar 3,7 miljoen euro meer inkomsten komen vanuit het gemeentefonds. Daarna kwam het ministerie van Binnenlandse Zaken nog met de septembercirculaire, maar daarvan moeten we volgens Zagt niets verwachten. In elk geval geen extra voordeel en misschien zelfs wel enig nadeel.
Voorlopig idee
Daarmee hebben we in elk geval wat cijfers die heel ruwweg een voorlopig idee kunnen geven van de financiële toestand. In 2023 in elk geval 4,5 miljoen euro extra kosten en vrijwel zeker wat meer. Laten we eens uitgaan van 5 tot 5,5 miljoen euro. Aan de inkomstenkant een plus van 3,7 miljoen euro, maar dat wordt door de septembercirculaire misschien wat minder. Laten we hier eens uitgaan van 3,5 miljoen.
Zagt zei dat hij nog geen bedrag ‘onder de streep’ kan noemen. maar we kunnen wel een zeer voorlopige poging doen toch bij benadering een orde van grootte in beeld te krijgen. Op grond van wat we nu weten, komt het grofweg uit op een nadeel in 2023 van 1,3 tot 2 miljoen euro. En misschien wel meer, maar dat zal moeten blijken. Op een begroting van ruim 50 miljoen euro zijn dat pittige bedragen. Aan bezuinigen valt dus niet te ontkomen. En dan was er maandag ook nog Zagts onheilspellende uitspraak dat hij de gemeenteraad ‘niet kan verzekeren dat er niet nog meer (financiële) lijken uit de kast komen’.
Gek genoeg sloeg Zagt te midden van die narigheid toch ook even een relatief optimistische toon aan. ,,Er kan’’, stelde hij, ,,nog steeds heel veel (in Wijdemeren), al zal hier en daar wat minder kunnen.’’ Het had alles weg van fluiten in het donker. Probeerde Zagt inwoners een beetje gerust te stellen? Maar op grond waarvan dan?
Twist
Vervolgens de politieke twist. Daarvoor een blik op de fractievoorzitters in de raad. Nanne Roosenschoon (D66), wiens partij nu in de oppositie zit, maar de afgelopen vier jaar in coalitie en college, speelde geen rol in het debat. Dat gold ook voor Esther Kaper (ChristenUnie, net in de raad, oppositie).
Dan de fractievoorzitters van de huidige coalitiepartijen: Margriet Rademaker (De Lokale Partij), Sorrel Hidding (VVD) en Wilna Wind (PvdA/GroenLinks). Zij hadden maar één ding te zeggen: we kunnen nu wel onproductief kissebissen, maar laten we wachten tot de ontwerp-begroting waarmee het college komt en dan het debat aangaan.
Toch werd met het politieke zwartepieten maandagavond een flink begin gemaakt. Wethouder Zagt kreeg het stevigste weerwerk van de fractievoorzitters van DorpsBelangen (De Kloet) en het CDA (Van Rijn). Hun partijen zitten nu in de oppositie, maar in 2018-2022 in de coalitie. Sterker nog, De Kloet en Van Rijn waren zelf wethouder in het in juni gestopte college.
De Kloet zette ferm in door te zeggen dat ‘onder andere omstandigheden’ een motie van wantrouwen gepast zou zijn. Van Rijn bleef hameren op de vragen wanneer nu precies welke financiële cijfers bekend waren en of de raad wel tijdig was geïnformeerd.
Kunstgrepen
Omgekeerd begon Zagt met de door het vorige college opgevoerde bezuinigingen ‘vrij kansloos’ te noemen. Broddelwerk dus. Kennelijk mede daarom stelde hij dat preventief toezicht van de provincie op de Wijdmeerse financiën ‘vorig jaar al had gemoeten’. Ook poneerde hij dat ‘jarenlang de boel (begroting, red.) is dichtgefietst met kunstgrepen en dat we onszelf voor de gek hebben gehouden’.
Het leidde tot de vraag of er voor 2023 wel of niet een sluitende begroting bij de provincie moet worden ingeleverd. Terzijde: elders in het land zijn er een paar gemeenten die expres een niet-sluitende begroting presenteren als protest tegen de manier waarop de rijksoverheid financieel met de gemeenten omgaat. Maar om zo’n protest ging het maandagavond niet.
De Kloet nam het voortouw nadat Zagt had gesuggereerd een niet-sluitende begroting in te leveren. ,,Dan gaat de volgende ochtend om 9 uur de telefoon en komt er huiswerk: zorg dat uw begroting sluit’’, aldus De Kloet.
Formeel zit het ietsje anders. Een gemeente kan een niet-sluitende begroting vaststellen. Maar kan komt de provincie wel meteen met preventief toezicht. Elke wijziging in die begroting die extra geld kost, moet dan door de provincie worden goedgekeurd (of afgekeurd, dat kan uiteraard ook). Dan is de gemeente dus zijn financiële zelfstandigheid voor een deel kwijt. En er moet dan ook een financieel herstelplan komen.
Hapsnap
Zagt (in feite: het college) vindt dat een begaanbare weg. Hij stelde dat ‘in mijn ogen de begroting 2023 niet goed sluitend is te krijgen’. Dat kan volgens hem alleen met ‘hapsnap-maatregelen waarvan we misschien later spijt krijgen’. Hij pleitte er dus voor een in zijn ogen reële en daarmee niet-sluitende begroting vast te stellen.
Daarin kreeg de wethouder steun van Wind (PvdA/GroenLinks): ,,We draaien iedereen een rad voor ogen als we een kunstmatig sluitende begroting gaan vaststellen’’. Die opmerking spoort overigens keurig met de stelling uit het PvdA/GroenLinks-verkiezingsprogramma: met Wijdemeren komt het financieel niet meer goed.
Olivier Goetheer (De Lokale Partij) zag in Winds interventie aanleiding op te merken dat het vorige college de kosten voor externe inhuur van ambtenaren veel te laag heeft begroot. Wat Van Rijn (CDA) er weer toe bracht tegen te werpen dat het verlagen van die inhuurpost niet zo gek is, aangezien in de jaren 2017-2021 ruim dertig fte (volle banen) aan vaste ambtenaren zijn bijgekomen. Tussen Goetheer en Van Rijn was het dus zwartepieten in optima forma.
En dat is nog niet voorbij. Als de gemeenteraad op 14 december de begroting 2023 (plus de meerjarenbegroting voor de jaren daarna) moet vaststellen zal vast nog een fors potje politiek worden geknokt.
Inwoners
Intussen blijft voorlopig de allerbelangrijkste vraag onbeantwoord: wat betekent al die narigheid voor de inwoners van Wijdemeren? Worden zij de dupe doordat ze meer lokale lasten moeten betalen (ozb)? Worden zij de dupe van draconische bezuinigingen? Wethouder Zagt wekte maandag weinig hoop: ,,Er zullen zware keuzes gemaakt moeten worden’’. Pas half december weten inwoners wat dat voor ze betekent.
Informatieplicht? Ja .
Maar krijgen we dan ook op 14 december een duidelijk te onderscheiden financieel overdrachtsdossier? Of is dat dan nog steeds niet klaar? Iets wat je normaliter leest, voordat je op de verkiezingsdag in raad of B&W stapt en verantwoordelijkheid op je schouders neemt. De eerste is al opgestapt ten koste van onze belastingcenten. En daarnaast een financieel overzicht van waar de Kloet terecht naar vroeg, wat er daarna gebeurde? Of krijgen we een mengelmoes van cijfers waar niemand een touw aan kan vastknopen?
Het stoort mij ook dat er in de afgelopen tijd, maand, op geen enkele wijze een “winstwaarschuwing” is geweest. Het college-akkoord is dan met pijn en moeite tot stand gekomen. De CvK komt langs en er zijn alleen maar liflafjes en beleefdheden. De gesprekken met CvK + B&W en CvK + Raad kregen de kwalificatie ‘goed’ van de burgemeester. Waren financiën een issue? Blijkbaar niet. En nog geen 2-3 weken later is er de pre-nominatie artikel 12… en gaat het de komende tijd alleen maar over: hoe krijgen we een sluitende meerjarenbegroting. Hoeveel gaan we de OZB maximaal verhogen. Waar gaan we maximaal bezuinigen (met – sorry meneer Zaal – iemand in Haarlem die met een duimpje omhoog of duimpje omlaag de wijzigingen van Wijdemeren akkoord geeft of afwijst. En nergens maar iemand die de vraag stelt: wat is nou het echte probleem in Wijdemeren? Iemand die dat probleem zou willen benoemen?
Jan-Jaap de Kloet was echt verbaasd in de afgelopen raadsvergadering. ,,Wat is er de afgelopen drie maanden gebeurd, dat Zagt zijn brandbrief moest sturen?” Als hij de chaos niet vreesde, had De Kloet het initiatief genomen om de wethouder weg te sturen.
Een vraag om het schaamrood van op de kaken te krijgen. Zagt had moeten antwoorden: ,,Niks. Ik trof de puinhoop aan die De Kloet met zijn eveneens kritische collega Van Rijn hebben achtergelaten.”
Je moet wel lef hebben om te suggereren dat het de laatste drie maanden fout is gegaan.
‘Het is goed om in eigen hert te kijken’, dichtte Guido Gezelle!
Goede reactie. Maar niemand (in Wijdemeren) die er wat mee opschiet: als mensen alleen maar naar elkaar zitten te wijzen, ja maar jij dit / ja maar jij dat?
Krijgen we op die manier een sluitende meerjarenbegroting?
Krijgen we op die manier een Wijdemeren dat weer (financieel) op orde is?
En als er dan toch gewezen moet worden naar. Doe dat dan naar provincie en regering. Die hebben er mede voor gezorgd dat het voor Wijdemeren de afgelopen jaren alleen maar problematischer is geworden. met het toewijzen van taken (euh… maar wel voor de helft vd kosten). Zodat er echt missions impossible gekomen zijn, waar je als Wijdemeren (en ja… we zijn een kleine gemeente, zitten in de hoek waar de klappen vallen, zijn niet het mooiste meisje van de klas (tenminste die uitstraling is er totaal niet) – met die metafoor wil ik aangeven dat het moeilijk is om (goede) werknemers te werven ; omdat er door andere (grotere) gemeentes “meer” geboden kan worden.
Wat dat betreft mogen er hardere eisen gesteld worden aan zowel provincie als rijksoverheid: als zij willen dat wij (Wijdemeren) ons werk goed kunnen doen , dan moet daar wel een adequate vergoeding tegenover staan – om die doelen te realiseren. Als die vergoeding er niet komt ; waar wel een reeele kostenpost tegenover staat (met overschrijding) ; tja… dat is dan jammer – dan maar geen sluitende begroting. Gaat dan meteen provincie bellen op de volgende ochtend? Zou zo maar kunnen. De argumenten liggen er om een goed weerwoord dan te hebben. Neemt niet weg dat W z’n best mag doen voor een sluitende begroting. Maar niet ten koste van “vul maar in”
Het is jammer dat de heer Kozijn het ineens zo op de persoon speelt. Iets wat ik in mijn bijdrage afgelopen maandag in de raad juist niet heb gedaan. Ik heb ook uitgelegd waarom een motie van wantrouwen niet op zijn plaats is. Wat in de afgelopen vijf (en ik had het niet over drie zoals de heer Kozijn schrijft) maanden is gebeurd heeft wethouder Zagt duidelijk beantwoord. Waar het mij om gaat is waarom er door het college niet veel eerder aan de bel is getrokken, waarom er niet daadkrachtig is opgetreden en waarom – als dat nodig blijkt te zijn – de hulp van de provincie niet veel eerder is ingeroepen. Voorts dat de door het college genoemde informatie die door de raad is gevraagd niet wordt geleverd. Er is door het college gezegd en geschreven dat er cijfers zijn. Díe willen we inzien om de situatie beter te kunnen inschatten. En mee te kunnen denken over de oplossing. Maar dat wordt doodleuk geweigerd. Dát is inderdaad een doodzonde in de politiek: het college heeft een informatie-PLICHT! Maar om de zaak niet nog dramatischer te maken, dus in het belang van de gemeente en onze inwoners, hebben we geen motie van wantrouwen ingediend. Want dat gaat (op dit moment) zelfs DorpsBelangen en dus mij veel te ver.
een oplossing voor alle Wijdemeerse (financiële) problemen
Als we nou een nieuw raadhuis gaan bouwen (wat sowieso echt nodig is)…
– ja – dit is al eerder geopperd. Dat weet ik, dat realiseer ik mij
(de grond op Rading 1 duur verkopen ; zodat daar mooie appartementen gebouwd kunnen worden ; waar je een mooie spiegel kan krijgen van “Knorr I”
waar er op terrein bij kortenhoef / de Kwakel (in eigendom van de gemeente) een fantastisch “state of the Art” nieuw gemeentehuis kan maken (gasloos, super geiisoleerd) icm appartementen (dat zou het kersje op de taart zijn) . Je zou er op die manier ook nieuwe werknemers mee kunnen aantrekken.
Ja, bestemmingsplan moet gewijzigd worden : nood breekt (bestemmingsplan) wetten.
POV (provinciale omgevings verordening): ja die moet aangepast worden (zal ook niet gemakkelijk zijn)
Natura2000: ook hier zal een wijziging moeten komen, ik heb ook geen flauw idee waar we over praten; wat het exacte probleem is (weet iemand dat?). Kunnen we niet een ander stuk grond in
zal Natuur Netwerk NH er problemen mee hebben: ongetwijfeld
problemen omwonenden: die zullen er zeker zijn, echter elke oplossing brengt problemen met zich mee. We kunnen ook de WOZ met 10-15 (of meer… ) % verhogen. of het service niveau van de gemeente nog verder omlaag brengen (door minder ambtenaren) . Het zijn uiteindelijk keuzes. Misschien kan er voor de direct omwonenden juist een WOZ verlaging komen ; als een stukje compensatie voor de een gemeentehuis bij hun in de buurt)
nogmaals: De Wijdemeerse nood van nu breekt wetten.
en op deze wijze kunnen heel veel Wijdemeren problemen opgelost worden.
Makkelijk: nee
onoverkomelijk: nee
onconventioneel: absoluut
wat zou het moeten opleveren onder aan de streep: minimaal 2 miljoen euro (daarmee een begrotingstekort van 1-1.5 miljoen op te heffen)
Lost het de bestuurlijke problemen van afdeling Financiën op: nee , dat is een apart verhaal. Daar moet echt naar gekeken worden hoe dat opgelost kan worden. Dat vraagt beter management
Het zou fijn zijn als iedereen – alle partijen ( in de Raad en B&W) hun eigen politieke petten gaan afzetten. om eensgezind goede leiding/sturing te geven om Wijdemeren financieel en bestuurlijk uit de problemen te krijgen.
Het heeft nu ook totaal geen zin om naar elkaar (naar vorige besturen en/of coalities) te gaan wijzen, wie wat in een bepaalde periode “fout” gedaan heeft. Daar schiet niemand wat mee op. En zorg je er alleen maar voor dat nog meer Wijdemeerders gaan afhaken.
Vind je het niets – dit idee? Dat mag: ik daag je / jullie uit om met andere ideeen te komen om het (financiële) probleem van Wijdemeren op te lossen.