Over het sociaal domein in Wijdemeren is de burger de mond gesnoerd

Het afgelopen jaar was het contact tussen burgemeester en wethouders en de Adviesraad Sociaal Domein Wijdemeren gebrekkig tot zelfs geheel afwezig. Die adviesraad moet vanuit het perspectief van inwoners bijdragen aan een goed marcherend sociaal domein in de gemeente. Zo bezien kunnen we stellen dat het college inzake het sociaal domein een jaar lang de burger in feite de mond heeft gesnoerd.

Afgelopen dinsdag, 18 april, kwam het college eindelijk met antwoorden op vragen over de Adviesraad Sociaal Domein die gemeenteraadslid Esther Kaper (ChristenUnie) op 23 februari stelde. Die antwoorden kwamen pas na 44 in plaats van binnen 30 dagen, zoals voorgeschreven. Voor de vertraging biedt het college ‘excuus’ aan. De oorzaak zijn ‘interne misverstanden’, al is volstrekt duister wat het college daarmee bedoelt – als het geen smoesje is, waarnaar het wel wat riekt.

Verwijzend naar zorgwekkende opmerkingen van de Adviesraad Sociaal Domein zelf in het ‘Verslag van werkzaamheden over 2022’ vroeg Kaper in essentie: Burgemeester en wethouders, neemt u de Adviesraad Sociaal Domein eigenlijk nog wel serieus? Ultrakort samengevat luidt nu het antwoord: Jazeker, heel serieus.

Vragen DLP en CDA

Mij schoten ineens weer de vragen te binnen die De Lokale Partij (DLP) en het CDA op 31 oktober hadden gesteld. Die beantwoordde het college op 7 december – dus pas na 37 dagen, maar toen zonder excuses en verklaring.

DLP en CDA wilden weten hoe het college het vertrek van wethouder Stan Poels (sociaal domein) opving, waarom de raad zo weinig onderwerpen over maatschappelijke onderwerpen kreeg voorgelegd en waarom bepaalde stukken die de twee fracties allang hadden verwacht er nog niet waren.

In verband met wat nog volgt over de Adviesraad Sociaal Domein is het interessant wat het college over het waarnemen van Poels’ taken opmerkte. Er was ‘voor gekozen niet alle dossiers van de heer Poels op te vangen tot het moment van installeren van de nieuwe wethouder Hoelscher’.

Laat maar waaien

De resterende collegeleden – burgemeester Larson en de wethouders Zagt, Kruijt en (toen nog) Zandbergen – lieten de boel dus waaien. Nou ja, niet alles en niet altijd, want, zo viel ook te lezen, ‘bij urgente zaken is per onderwerp gekeken bij welke portefeuillehouder ruimte was om het dossier over te nemen’. Ofwel: we lieten de boel waaien, behalve als dat onmogelijk viel vol te houden. Dat duurde van 28 september (Poels’ ontslagbrief) tot en met 15 november (installatie Maarten Hoelscher als wethouder) – ruim anderhalve maand.

Ach ja, het ging alleen maar over het sociaal domein, nietwaar? Niet zo heel belangrijk. Kijk bijvoorbeeld maar naar de begroting. Die beloopt afgerond 55 miljoen euro (2022). Slechts 23 miljoen daarvan betreft het sociaal domein. Dat is maar 42 procent van het totaal, dus dat kun je, op hier en daar een uitzondering na, best een poosje laten waaien . . . .

In verband met de Adviesraad Sociaal Domein zijn twee van de stukken waarnaar DLP en CDA vroegen interessant. Ten eerste de Nota ouderenbeleid, waar bleef die? Die wordt, antwoordde het college, ‘geïntegreerd binnen het op te stellen integraal beleidskader sociaal domein’. Een bureaucratische mond vol, maar die verklaring is alleszins acceptabel. Dat integraal beleidskader sociaal domein zit trouwens inmiddels in de pijplijn.

Kwalijk gevolg

Ook misten DLP en CDA de jaarlijkse Monitor sociaal domein (met daarin alle relevante cijfers). Klopt, meldde het college. Verklaring: ‘De beschikbare capaciteit (2 uur per week gemiddeld) is gaan zitten in het monitoren van de kostenbeheersing’. Bovendien was ‘de collega die de monitor opstelt, overgestapt naar een andere werkgever’. Niks nieuws dus voor het uiterst wankele Wijdemeerse ambtenarenapparaat. Maar wel met een kwalijk gevolg: in 2022 geen nuttige cijfers waarmee de gemeenteraad beleid kan vaststellen of bijsturen.

Dan nu het jaarverslag 2022 van de Adviesraad Sociaal Domein waarnaar Kaper (CU) verwees. Daarin staan verontrustende dingen. Voor een goed begrip: die raad adviseert het college gevraagd en ongevraagd over het sociaal domein (WMO, Jeugdwet, Participatiewet).

Ik pik er een paar saillante zaken uit. ,,De Adviesraad maakt zich zorgen over het ontbreken van beleidsstukken’’. Geen wonder dat de raad  in 2022 over plaatselijk beleid maar twee adviezen uitbracht. Het ene ging over het ‘Beleidsplan vergrijzing’, het andere over de ‘Startnotitie Regionale Samenwerkingsagenda’. Die startnotitie kwam trouwens van de Regio Gooi en Vechtstreek, niet van het Wijdemeerse college.

Niets meer gehoord

Over het advies over die startnotitie, lezen we, heeft de adviesraad van het college nooit meer iets gehoord. Zelfs heeft het college dat advies niet aan de gemeenteraad doorgestuurd. Wel zijn twee ‘belangrijke passages’ uit het advies beland in de Wijdemeerse reactie op de startnotitie van de Regio.

Een Adviesraad Sociaal Domein die in het belang van inwoners resultaat wil boeken, moet goed contact onderhouden met zowel deskundige ambtenaren als een of meer wethouders. Aan contact met het college heeft het vorig jaar nogal ontbroken, aldus het jaarverslag. ,,In januari 2022 vond een overleg plaats met de toenmalige wethouders (uit het vorige college, red.). Op 1 september 2022 vond een overleg plaats met de nieuwe wethouder (Poels, geïnstalleerd op 17 juni, vertrokken op 28 september, red.). Het overleg met zijn opvolger (Hoelscher, red.) is doorgeschoven van 22 december 2022 naar 2 februari 2023.’’ De adviesraad rept over ‘een radiostilte die in het tweede halfjaar is ontstaan’.

Gemeentehuis onbereikbaar

Tekenend is ook dit. Als de leden van de adviesraad de koppen bij elkaar staken, deden ze dat altijd in het gemeentehuis, op vrijdagmiddag. Tot die vrijdag waarop ze voor een gesloten gemeentehuis stonden. Niet de gesloten deur was het probleem – voorzitter Martin Vredenduin heeft een ‘druppel’ om die te openen – maar het gesloten toegangshek: de adviesraad kon de deur niet eens bereiken.

Het college was even vergeten de adviesraad te (laten) informeren dat het gemeentehuis voortaan op vrijdagmiddag dicht zou zijn. Logisch, dat meld je natuurlijk niet aan de adviseurs over onderwerpen die slechts 42 procent van je begroting betreffen, die lieden zijn immers niet zo belangrijk . . . .

En Hoelscher?

Het beeld is al met al weinig opwekkend, om geen scherpere kwalificatie te gebruiken. Maar die naar 2 februari dit jaar opgeschoven bespreking met wethouder Hoelscher – hoe is die bevallen? Gezien al het bovenstaande was ik daarnaar wel nieuwsgierig. Dus het ik adviesraad-voorzitter Vredenduin gebeld.

Hij onderstreepte best te weten dat de gemeente Wijdemeren het moeilijk heeft. Ook wilde hij graag vermelden dat de adviesraad van doen heeft met een ‘prima contactambtenaar’. Maar ook: het contact met het college en het aantal beleidsdocumenten waarover de adviesraad iets zinnigs zou kunnen zeggen, dat alles ‘stond op een laag pitje, in feite staan we al een jaar stil’.

Maar het gesprek met Hoelscher begin februari en wat misschien nog is gevolgd, hoe beviel en bevalt dat? ,,Hoelschers intenties zijn goed’’, vertelt Vredenduin. ,,Ik heb wel goede hoop. Men stuurt ons weer stukken. En over het integraal beleidsplan sociaal domein worden we morgen (vrijdag 21 april, red.) door een ambtenaar ingelicht.’’

Geen excuus

Overigens wijst Vredenduin erop dat de Nationale Ombudsman heel recent het rapport ‘Burger in zicht!’ uitbracht. Daarin staat dat een deel van de adviesraden sociaal domein in Nederland effectief kan werken voor de inwoners. Maar de grote meerderheid van de adviesraden voelt zich niet gezien, heeft onvoldoende contact met het eigen college, krijgt onvoldoende beleidsstukken en kan daardoor niet goed opkomen voor de belangen van inwoners.

Dat het ook elders lang niet altijd goed gaat, is wel een heel schrale troost. Voor het Wijdemeerse college kan het geen excuus zijn. Zoals met meer dingen ging het ook op het hier beschreven gebied in Wijdemeren weer eens lelijk mis. Gelukkig koestert adviesraad-voorzitter Vredenduin de hoop dat het met wethouder Hoelscher beter zal gaan. Laat Hoelscher zorgen dat die hoop niet ijdel blijkt.

Meldt u!

PS De Wijdemeerse adviesraad heeft enkele vacatures. Wie het bovenstaande niet als ontmoediging ziet maar als uitdaging om voor inwoners die dat nodig hebben op te komen, kan terecht op http://adviesraad-wijdemeren.nl/ (klik in de balk bovenin op ‘functieprofiel’).