Hoewel de onderlinge sfeer in de Wijdemeerse politiek nu aanzienlijk beter is dan vier jaar geleden, zijn er toch dingen die het er meteen al niet makkelijker op maken voor de nieuwe gemeenteraad. Een tussenstand.
Welke nieuwe coalitie er straks ook uit de bus rolt, die moet wel vaste grond onder de voeten hebben. En dat is allerminst gegarandeerd.
In de eerste plaats was er donderdag natuurlijk de mededeling van het college. Volgens voorlopige cijfers stevent de gemeente af op een tekort van 1,1 miljoen euro per 31 december 2021. Dat zal uit de algemene reserve moeten komen waarin slechts 1,6 miljoen euro zit. Dan resteert luttele vijf ton en dat is voor een gemeente wel heel miezerig. Niet voor niets schrijft het college in het briefje aan de gemeenteraad: ,,Het financiële beeld van onze gemeente is zorgwekkend.’’ Zeg dat wel!
Overdrachtsdocument
Wat ook niet meehelpt, is dat het college niet heeft gezorgd dat direct na de verkiezingen een behoorlijk (ambtelijk) overdrachtsdocument beschikbaar is voor de onderhandelaars over een nieuwe coalitie. In zo’n document moet staan met welke concrete situatie de onderhandelaars rekening moeten houden. Dat er 1,1 miljoen tekort in de pijplijn zit, is daarvan wel een onderdeel maar beslist niet genoeg. Burgemeester Larson zei donderdag haar uiterste best te zullen doen op vrijdag in elk geval vast voor een openbare burgemeestersbrief (een voorzet, zeg maar) te zullen zorgen. Maar op het moment van schrijven van dit stuk, vrijdagavond, is die brief nog niet te vinden op de website van de gemeente. Op het eigenlijke overdrachtsdossier zei Larson pas maandag te kunnen terugkomen.
De burgemeester wees als oorzaak van de traagheid op extra werk door de Oekraïne-oorlog (vluchtelingen). Maar zou het ook iets te maken kunnen hebben met de krappe personele bezetting van het ambtenarenapparaat? Aan het rapport van bureau Necker van Naem ontleen ik een paar cijfers. In 2017 was de normbezetting (formatie) 134,2 fte (volle banen). Daarvan waren er destijds 6,1 vacant. In 2021 (tot het moment waarop het onderzoeksrapport werd afgesloten) was de formatie 164,8 fte en waren er 9,3 openstaande vacatures. In tussenliggende jaren was het aantal vacatures trouwens hoger, het hoogst in 2019 met 21,4 vacatures op een formatie van 150,1 fte.
Open plekken
Necker van Naem stelde vast dat de organisatie kampt met een nogal hoog ziekteverzuim en dito verloop (ambtenaren die elders gaan werken). Voor dat verloop is het aantal openstaande vacatures een aardige indicator. Ik heb het bij de afdeling communicatie niet gecheckt, dus meld het met een slag op de arm, maar naar verluidt zijn er momenteel 18 vacatures en komen er nog eens 7 aan. Samen dus 25 open plekken. Dat is vergelijkbaar met het slechte jaar 2019. Toen waren er enkele vacatures minder, maar was de normbezetting ook iets lager. Hoe dan ook is een fors aantal open plekken in de ambtelijke organisatie niet prettig om als nieuwe raad mee te beginnen.
En dan is er natuurlijk nog de hamvraag: wie gaat met wie een coalitie vormen? Zoals gemeld is er aardig gespeculeerd op een coalitie van De Lokale Partij (DLP) en CDA. Donderdag was er het door burgemeester Larson georganiseerde ‘duidingsdebat’ over de verkiezingsuitslag, een soort pre-formatieronde, waarbij elke fractie twee mensen afvaardigde. Over een mogelijke combinatie DLP-CDA werden we die avond niets wijzer. CDA-lijsttrekker Rosalie van Rijn slaagde er goed in om niets te zeggen over de voorkeur(en) van haar partij.
ChristenUnie niet
Helder was wel de mededeling van Esther Kaper (ChristenUnie). Haar partij is binnenkort nieuw in de raad en wil daar eerst het klappen van de lokale politieke zweep leren kennen. Reden waarom de ChristenUnie niet aan een coalitie wil deelnemen. Aan de ene kant is dat verstandig, anderzijds: ook een nieuwkomer kan best deelnemen aan de coalitie. Dat is immers niet per se hetzelfde als ook een wethouder leveren. Maar goed, met die uitspraak van Kaper is dus een coalitie-optie die ik eerder noemde (DLP-PvdA/GroenLinks-ChristenUnie) van de baan.
Maar welke combinatie dan wel? Daarover werden wel enkele opmerkingen gemaakt. Zo stelde Stan Poels (PvdA/GroenLinks) dat de nieuwe coalitie moet bestaan uit minimaal drie partners, aangezien hij een combinatie van twee te wankel acht. Waaraan hij terecht toevoegde dat het ook van belang is een tegenwicht te bieden tegen de erg groot geworden DLP.
VVD?
Als een van de verliezers zei VVD-lijsttrekker Bo de Kruijff hetzelfde als wat ik eerder van het eveneens verliezende CDA vernam: ,,Ons past bescheidenheid’’. Dat moge zo zijn, maar misschien is het bij het wegvallen van de ChristenUnie niet ondenkbaar dat DLP de handen ineenslaat met PvdA/GroenLinks en de VVD (samen 12 van de 19 raadszetels). Tegenargument: als het zo beroerd blijft gaan met de gemeente (te weinig geld, te weinig ambtenaren) kan dat allicht een wig drijven in zo’n coalitie, want het woord ‘fusie’ heeft bij DLP toch een andere uitwerking dan bij de VVD en vooral PvdA/GroenLinks.
Raadsakkoord
O, en dan kwam er nog iets voorbij. Poels pleitte voor een raadsakkoord in plaats van een coalitieakkoord. Daarin zou de hoofdlijn moeten worden vastgelegd van waar de hele gemeenteraad de komende vier jaar naar toe wil. Zoiets komt vaker voor, maar persoonlijk vind ik zo’n raadsakkoord nogal depolitiserend. Doen alsof iedereen het (zogenaamd) eens is, dringt de vraag op waarom er dan politieke partijen met (hier en daar sterk) uiteenlopende standpunten zijn.
Gert Zagt, door zijn partij (DLP) gebombardeerd tot informateur en deze vrijdag al meteen voortvarend aan de slag, zei best te willen proberen of zo’n raadsakkoord haalbaar is, maar hij noemde het ook ‘misschien iets te hoog gegrepen’.
Enfin, we zullen het zien. Donderdagavond schiep een heel klein beetje duidelijkheid (de ChristenUnie wil nu nog niet in een coalitie stappen) maar verder bleef alles in de schoot der toekomst verborgen. Het blijft dus spannend.
Hoe kon dit gebeuren? Van 4 naar 8 zetels met twee speerpunten: financiëel orde op zaken en burgerparticipatie. En veel onvrede. Op financiën heeft het duo K&K. Klink en Keja, het niet helemaal goed gedaan, blijkt nu ineens afgelopen donderdag. Op inspraak/participatie heeft het duo De Kloet en Van Rijn het niet helemaal goed gedaan, bleek al vier jaar gezien de pittige kritiek telkens maar weer daarop van DLP. Was het niet duidelijker geweest voor de kiezer als men vanwege het ineens niet meer achter Nederhorst Noord staan van het CDA, die partij uit de coalitie had gezet? Wat hier voor samenwerking uit moet voortkomen is mij een raadsel. Misschien 💯 dagen met een raadsakkoord met zijn allen het aangetroffen en nog aan te treffen puin ruimen? Met vakwethouders ongeacht de partij? Intussen meteen uitvinden met welk minimum aan ambitie we zelfstandig kunnen blijven of niet en pas daarna een coalitie vormen of zonder coalitie/oppositie verder met wisselende meerderheden? Het is met succes eerder vertoond in ons democratische landje.