Meestal maken de auteurs van Rading Nul kritische kanttekeningen bij de Wijdemeerse politiek en die kritiek is nodig ook. Des te aardiger dus dat er nu eens aanleiding is aan de lokale politiek een pluimpje uit te delen. Cynisch bedoeld? Absoluut niet, het is echt waar.
Woensdagavond vergaderde de raadscommissie ruimte en economie en daar kwam ook aan de orde: opkoopbescherming tegen huisjesmelkers. Olivier Goetheer (De Lokale Partij) had het geagendeerd en hij stond daarom de voorzittershamer bij dit onderwerp even af aan zijn partijgenoot Frits den Hartog.
Opkoopbescherming, wat is dat ook alweer?
Het gaat om nieuwe wetgeving. Die moet tegengaan dat beleggers betaalbare woningen wegkapen voor de neus van mensen die om die woningen zitten te springen. Zulke beleggers (‘huisjesmelkers’) verhuren die woningen daarna voor veel geld. Mensen die zo’n woning niet voor zichzelf kunnen kopen moeten peperduur gaan huren. Daaraan zijn ze dan zoveel geld kwijt dat sparen voor een eigen koopwoning er niet in zit of in elk geval erg moeilijk is. Om dat tegen te gaan, kunnen gemeenten sinds kort gebieden aanwijzen waar opkoopbescherming geldt. Wie een woning koopt tot een door de gemeente te bepalen prijsgrens is dan verplicht er de eerste vier jaar zelf in te wonen. Hoogst onaantrekkelijk uiteraard voor huisjesmelkers met eurotekens in de ogen.
Hoe zit dat hier?
De Regio Gooi en Vechtstreek heeft adviesbureau RIGO laten uitzoeken hoe dat hier in de regio zit. Uitkomst: in drie wijken in Hilversum kan opkoopbescherming een zinvol middel zijn, maar elders in de regio niet. Daarbij gaat het om de omvang van het probleem en om de vraag of gemeenten goed kunnen onderbouwen dat ze (in bepaalde gebieden of in de hele gemeente) willen ingrijpen in de woningmarkt.
Over Wijdemeren meldde RIGO dat beleggers in vier jaar 16 betaalbare woningen hebben opgekocht. Bij zo’n aantal, aldus het bureau, is het middel van opkoopbescherming te zwaar als het wordt afgewogen tegen de inbreuk die het maakt op de woningmarkt en het eigendomsrecht.
Nog eens bekijken
Onlangs meldden burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad dat ze die conclusie van RIGO delen en dus niets zullen doen in de sfeer van opkoopbescherming. Met kracht van argumenten bepleitte Goetheer woensdag dat de Wijdemeerse politiek dat ‘nee’ van het college nog eens goed moet bekijken.
Hij wil om te beginnen van het college een uitgebreidere onderbouwing zien van het standpunt om niks te doen. Maar heel praktisch wil hij ook weten wat het voor de gemeentelijke organisatie betekent als zou worden besloten wél opkoopbescherming in te voeren. In zijn woorden: is het voldoende om twee ict-systemen aan elkaar te koppelen of levert het werk op voor wel tien ambtenaren? Zoveel ambtenaren vrijspelen kan Wijdemeren niet aan, maar twee ict-systemen koppelen moet niet zo’n enorme klus zijn, aldus Goetheer. Kern van zijn vraag: kan de gemeente het aan als we toch zouden besluiten tot opkoopbescherming of niet? En: kan eventueel worden meegelift op kennis in Hilversum?
Ongemakkelijk
Bijna alle woordvoerders van andere fracties steunden de DLP’er. Ook zij bleken bij de activiteiten van huisjesmelkers een erg ongemakkelijk gevoel te hebben, ook waar het in Wijdemeren tot nu toe om overzichtelijke aantallen woningen gaat.
De enige duidelijke uitzondering was Michiel van Balen (VVD). Hij stelde dat gezien de stijgende rente en de afvlakkende en straks mogelijk dalende huizenprijzen de markt het probleem wel oplost. Typische VVD-taal, maar daarvoor zitten Van Balen en zijn mede-liberalen in de lokale politiek. Daar immers moeten niet alleen vrij simpele praktische zaken, maar ook ideologische meningsverschillen worden uitgevochten. Daar is de politiek voor.
Hugo de Jonge
Maar ik moest wel een beetje grinniken. Van Balens rotsvaste vertrouwen in de markt uitte hij namelijk slecht één dag voordat minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting, CDA) iets heel anders zei.
De Jonge hamerde er donderdag nog eens op dat tot 2030 landelijk 900.000 woningen moeten worden gebouwd. Er is nu een verdeling gemaakt tussen de provincies. Het loopt uiteen van pakweg 13.000 woningen in Drenthe tot 235.000 in Zuid-Holland. Ons eigen Noord-Holland staat aan de lat voor 183.000 woningen. De Jonge onderstreepte – en daar gaat het me hier om – dat het ‘de markt’ de afgelopen reeks van jaren niet is gelukt in de toenemende woningbehoefte te voorzien.
Marktfalen wordt zoiets wel genoemd, hoezeer ook ‘klassieke’ economen als Adam Smith en David Ricardo mogen hebben geloofd in de onfeilbare ‘onzichtbare hand’ van de markt – en in hun voetspoor ook Van Balen.
Genoegen
Al met al beluisterde ik met genoegen dat een ruime meerderheid van de Wijdemeerse politiek zich niet zomaar het wapen van opkoopbescherming uit handen wil laten slaan. Wat niet kan dat kan natuurlijk niet, maar we capituleren niet op voorhand – dat was de sfeer.
Voor wethouder Gert Zagt was het best lastig. In grote lijnen weet hij hoe het zit, maar niet tot in de finesses. Logisch, want dit dossier heeft hij heel recent op zijn bordje gekregen doordat collega-wethouder Stan Poels ineens opstapte. Gelukkig wilde Zagt de raadscommissie wel toezeggen dat het college er nog eens naar zal kijken en dan op de kwestie van de opkoopbescherming zal terugkomen.
Dat maakt in elk geval een grondiger politieke afweging mogelijk en dat is winst. Al met al: een pluimpje voor de Wijdemeerse politiek in dezen.
Behalve voor de VVD, die als pertinent voorvechter van de vrije markt tegen alles stemt, dat dat tegen gaat. Dat mag. Maar weten onze kiezers wel dat zij tegen sociale huur zijn, huisjesmelkers de vrije ruimte willen geven, zo de armere tegenwerken? Is daar geen rol voor onze media weggelegd?