Vorige week besprak de gemeenteraad enkele belangrijke financiële stukken. Het beeld is bepaald somber, maar wie niet beter weet, zou kunnen denken: er zijn toch lichtpuntjes. Dat is echter bedrieglijke schijn. De minister van Binnenlandse Zaken waarschuwt gemeenten: het extra geld dat u in 2022 tot en met 2025 krijgt, kunt u maar beter oppotten in de hoop het ‘ravijnjaar’ 2026 te doorstaan.
Afgelopen dinsdag boog de gemeenteraad zich over de jaarrekening 2021 en de voorjaarsnota 2022. Het debat over de jaarcijfers 2021 werd een langdurig getouwtrek met als inzet hoe om te gaan met de accountantsverklaring. Vooral Henrieke Abrahamse (PvdA/GroenLinks, coalitie) en Jan Willem Nienhuis (CDA, oppositie) hamerden erop dat de boel behoorlijk moet worden geregeld. Uiteindelijk werden zij en wethouder Gert Zagt (financiën) het eens, met instemming van alle andere raadsleden.
Tekort
Maar dan de hoofdzaak: de harde cijfers over de centen. Wijdemeren sluit 2021 af met een tekort van 1,2 miljoen euro. Dat geld wordt uit de algemene reserve gehaald. De inhoud van dat gemeentelijke spaarvarken slinkt daarmee van bijna twee miljoen euro naar minder dan acht ton.
Daarmee zakt ook de zogeheten ratio weerstandscapaciteit en wel naar het verontrustende niveau van 0,62, terwijl de raad eerder heeft vastgelegd dat die ratio ten minste 1,0 moet zijn (en liefst natuurlijk nog wat hoger). Dat cijfer 0,62 zegt dat Wijdemeren te weinig geld heeft om tegenvallers te kunnen opvangen. Riskante zaak.
Lichtpuntje
Vervolgens kwam de voorjaarsnota 2022 op tafel, waarin staat hoe de huidige financiële stand van zaken is. En kijk, daar is een lichtpuntje. Werd bij het vaststellen van de begroting 2022 nog gedacht dat Wijdemeren dit jaar zou gaan afsluiten met een plusje van 48.000 euro, het blijkt nu 211.000 euro gunstiger te liggen. Voor zover nu bekend groeit dat plusje eind dit jaar naar 259.000 euro.
Dat geld gaat naar de algemene reserve. Die groeit daarmee weer ietsje naar dik een miljoen euro. De weerstandscapaciteit loopt daardoor op naar 0,8. Dat is nog steeds erg laag, maar alweer ietsje beter dan bovengenoemde 0,62.
Meer lichtpuntjes
In de voorjaarsnota meldt het college verder dat er nog meer lichtpuntjes zijn. Zoals al eerder naar buiten kwam, krijgt Wijdemeren dit jaar ruim 2 miljoen euro meer uit Den Haag. Dik een half miljoen daarvan is bedoeld om inwoners met een minimuminkomen een energietoeslag te geven vanwege de enorm gestegen energiekosten. En iets meer dan twee ton is bedoeld voor de kosten van uitvoering van het klimaatakkoord. Dan blijft er 1,3 miljoen euro over en dat geld gaat naar de zogeheten ‘algemene middelen’. Dat is geld waarover college en raad vrij kunnen beschikken – ze mogen het uitgeven waaraan ze maar willen.
Dat extra geld uit Den Haag is natuurlijk heel welkom. Hoe mooi is het dus dat het college in de voorjaarsnota schrijft: ,,Deze trend zet zich voort voor de jaren 2023 tot en met 2025’’. Er komen nog meer extra miljoenen aan vanuit Den Haag.
Wel heft het college meteen een waarschuwende vinger: we voorzien ook nog tegenvallers en helaas kunnen we die nu niet uitdrukken in klinkende munt, simpelweg omdat het nog koffiedik kijken is. Het gaat om extra uitgaven als gevolg van de enorme inflatie, om een duurder gascontract nadat de overeenkomst met Gazprom in oktober zal zijn beëindigd en om financiële risico’s die schuilen in – daar is het weer – het hoofdpijnproject Porseleinhaven in Oud-Loosdrecht.
Minister Bruins Slot
Daar laat het Wijdemeerse college het voorlopig bij. Maar waar burgemeester en wethouders stoppen, ging minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) vorige week maandag – een dag vóór de Wijdemeerse raadsvergadering – een stap verder. Ze deed dat in een brief aan de Tweede Kamer over de toekomstige financiering van ‘de medeoverheden’ (de provincies en de gemeenten).
Bruins Slot beschrijft onder meer aan welke uitgangspunten ze denkt voor de toekomstige ‘financieringssystematiek’ voor provincies en gemeenten. Dat slaan we hier maar even over. Volgend jaar gaan kabinet en Tweede Kamer daarover met elkaar aan de kersen.
Wat hier wel belangrijk is, is dat de minister de financiële voordelen schetst die onder meer de gemeente Wijdemeren tot en met 2025 worden toegeschoven. Maar dan? In den lande wordt het volgende jaar, 2026 dus, al aangeduid als het ‘ravijnjaar’ – het jaar waarin gemeenten en provincies in een huiveringwekkende financiële diepte kijken als de tijdelijke extra’s achter de rug zijn. Bruins Slot meldt dat het kabinet ‘begrip’ heeft voor de zorgen daarover.
Buffer
Dat is mooi, maar pakweg de gemeente Wijdemeren koopt daarvoor voorlopig niets. De minister komt nog niet verder dan het advies: pot wat geld op om 2026 door te komen. Eerst stelt ze dat er nu ‘een goede financiële balans’ is voor de jaren tot en met 2025. Om te vervolgen: ,,Dit biedt mogelijk (vet door mij aangebracht, RF) ook ruimte voor gemeenten en provincies om een tijdelijke financiële buffer op te bouwen, die verlichting kan bieden voor het jaar 2026.” Let wel: mógelijk, dus de minister is er nog niet zo zeker van dat het gemeenten en provincies zal lukken zo’n buffer te verwezenlijken.
En daarmee zijn we terug bij de gemeente Wijdemeren. Want van het extra Haagse geld voor dit jaar blijft hier dus die 1,3 miljoen euro over waarmee college en raad kunnen doen wat ze willen. Maar in bovengenoemde voorjaarsnota staat alleen maar dat dat geld in de algemene middelen vloeit. Nog geen woord over de bestemming ervan.
Kennelijk vindt niemand aan Rading 1 het een goed idee dat bedrag in elk geval voor een deel te gebruiken om een begin te maken met een buffer voor ravijnjaar 2026. In de raadsvergadering van vorige week dinsdag bleek daarvan althans niets.
Donderwolken
De risico’s van de inflatie, de gasrekening en de Porseleinhaven kunnen dat mogelijk verklaren: eerst maar eens zien hoe dat allemaal uitpakt, misschien blijft er van die 1,3 miljoen wel (bijna) niets over. Minister Bruins Slot schreef het al: mogelijk kan een buffer worden gevormd. Maar misschien ook niet. Dan is er alle reden 2026 met angst en beven tegemoet te zien. Zo moeten die paar financiële lichtpuntjes dus toch weer plaats maken voor onheilspellende donderwolken.
Misschien toch maar even iets over die nieuwe financieringsproblematiek die minister Bruins Slot voorbereidt. Het ravijnjaar 2026. Ik las daarover net in Binnenlands Bestuur.
https://www.binnenlandsbestuur.nl/financien/ruimer-lokaal-belastinggebied-race-tegen-de-klok .
De schrik sloeg mij om het hart. In 2026 wil zij de bijdrage uit het gemeentefonds verminderen (waar de meeste inkomsten van gemeenten vandaan komen). En het belastinggebied van gemeenten uitbreiden, opdat die zelf gaan bepalen hoeveel belasting ze gaan heffen en waarvoor.
Wijdemeren zit al in de top van de duurste gemeenten. Als de teugels los gaan, dan vrees ik dat het gemeentebestuur zich niet kan inhouden. Wat dat betreft heeft Wijdemeren niet zo’n best track record.
Wat mij ook verontrust is dat de rechtsongelijkheid tussen gemeenten weer vergroot wordt. Na de decentralisatie van het sociale domein is die al aangetast. Het maakt veel uit in welke gemeente je woont en hoeveel en welke steun je van jouw gemeente krijgt. Daar komt in 2026 ook het vergrote verschil in lokale belastingen bij.
Bij verhuizen zal gaan mee wegen hoeveel belasting je in je nieuwe woonplaats moet betalen en waaraan.