Op 1 januari 2002, 20 jaar geleden, zag Wijdemeren het daglicht. Het was een zware bevalling van 5-6 jaar om zover te komen. Een staatssecretaris stak de lont in het kruitvat, waarna er enkele jaren felle maar beschaafde strijd werd geleverd. Tussen Noord Holland en Utrecht, tussen Hilversum en de regio en tussen burgers en hun gemeentebesturen.
De komende weken blikken we een beetje terug op de afgelopen twintig jaar, want Wijdemeren is nog niet gefuseerd met Weesp en Stichtse Vecht, ook nog niet met Hilversum en al helemaal niet opgegaan in Gooistad. Dus het kan nog.
Het grote opschudden begon
Begin jaren 90 had staatssecretaris Tonny van de Vondervoort (PvdA, ze kreeg V3 als bijnaam) een briljant idee. Ze vond dat 27 centrumgemeenten, zoals Hilversum, aan haar moesten aangeven welke buurgemeenten ze erbij wilden hebben om de kosten van de centrumvoorzieningen als scholen, musea, beter te kunnen dekken. Al die randgemeenten die gratis meeliftten met al dat moois, dat moest maar eens afgelopen zijn.
Van de Vondervoort verklaarde ook dat provinciegrenzen niet heilig waren. Dus als de gewenste uitbreidingen in een andere provincie dan de centrumgemeente bleken te liggen, geen punt, dan passen we dat aan.
Dat beleid leidde tot twee totaal verschillende reacties van Utrecht en Noord-Holland. Utrecht ging als een dolle aan de gang met herindelingen in de hele provincie, tot het er op leek dat Loosdrecht naar NH zou gaan. Noord-Holland daarentegen had niet zoveel met de herindelingsdrift van de PvdA staatssecretaris. Uit Haarlem klonk: “Als u van onderaf wilt fuseren of herindelen dan horen wij dat wel. Van ons moet u geen initiatieven verwachten.”
Hilversum zag zijn kans schoon
Hilversum liet zich dat geen twee keer zeggen. Het grote gele Stadhuis trok een cirkel met een ruime straal van pakweg 10 km rond het centrum. En diende die in bij V3. In die cirkel zaten stukken van Laren (NH), Hollandse Rading (U), Loosdrecht (U) en ‘s-Graveland (NH).
Loosdrecht en ‘s-Graveland zagen het niet zitten om bij Hilversum gevoegd te worden. Dus werden de handen ineen geslagen. De colleges van Loosdrecht en ‘s-Graveland lieten, met unanieme steun van hun raden, door een gerenommeerd bureau onderzoek doen naar de voor- en nadelen van een fusie met Hilversum. Zoals verwacht bleek zo’n herindeling negatief uit te pakken. Een samengaan van de beide gemeenten bleek wel voordelen te bieden. Dus dat werd de marsroute.
Nederhorst den Berg deed aan struisvogelpolitiek. “Als we maar geen geluid maken, dan vergeten ze ons.” :zal men daar lang gedacht hebben.
Loosdrecht en ‘s-Graveland meldden zich aan
De verstandhouding tussen Loosdrecht en ‘s-Graveland werd beter en beter. Maar Loosdrecht was Utrecht en ‘s-Graveland Noord-Holland. De beide gemeenten hadden zich in Haarlem gemeld voor samenvoeging. Eén van de motieven was dat Loosdrecht volkomen leunde op het Gewest Gooi en Vechtstreek, de GGD, de Politie en de brandweer in Hilversum. Utrecht deed wel een poging om Loosdrecht te verleiden om zich bij Maartensdijk en De Bilt te voegen, maar dat wilde Loosdrecht niet vanwege hun bindingen met de bovengenoemde organisaties.
Vals spel
En zo dreef Loosdrecht langzaam uit de armen van Utrecht in de handen van Noord-Holland. Het provinciebestuur van Utrecht deed een ultieme poging om de gemeente bij hen te houden. Er werd, zonder dat het college van Loosdrecht dat wist, stiekem een zaaltje gehuurd waar geprobeerd werd om de protesten tegen een fusie met ‘s-Graveland op te stoken. Burgemeester Jos Gieskens was woedend over dit achterbakse gedrag van Boele Staal en zijn gedeputeerden. In de G&E van 20 november 1998 stond op de voorpagina deze kop:
De strijd werd op 23 juni 2000 beslist door de Tweede Kamer waar minister Klaas de Vries voorstelde om Loosdrecht bij Noord-Holland te voegen en in ruil daarvoor Vianen van Zuid-Holland over te hevelen naar Utrecht. In dat voorstel werd ook al gesproken over een fusie van Loosdrecht, ‘s-Graveland en Nederhorst den Berg.
Nederhorst deed nog een poging
Intussen was de herindelingskoorts ook neer gedaald op Nederhorst den Berg. Die gemeente verbrak na lange tijd het stilzwijgen door te melden dat men eventueel wel met Muiden en Weesp samen wilde. Het Haarlemse provinciebestuur nam die wens niet meer serieus omdat de fusie van de drie gemeenten al te lang besproken en voorbereid was. Op een informatieavond in het Spieghelhuys in Nederhorst zeiden Rin van der Molen en Hans Zoet in die tijd tegen mij dat ze geschaakt waren door Loosdrecht en ‘s-Graveland, een opmerking die ik niet kon ontkennen.
Lokaal, de drie DB’s
In de lokale politiek was intussen ook onrust ontstaan. Met name in Loosdrecht waar Jacob Doets van zich liet horen tegen de herindeling en waar de door Co de Kloet (van DB ‘s-Graveland) nieuw opgerichte partij Dorpsbelangen Loosdrecht onder lijsttrekkerschap van Yvonne Siemons goede zaken deed ten koste van de VVD. In Nederhorst werd DB Nederhorst, wat minder succesvol, opgericht onder leiding van Ria Hennis.
De naam en de plek
Intussen moest er nog één en ander geregeld worden. De naam van de fusiegemeente bijvoorbeeld. De drie raden mochten in juni 2000 kiezen uit Drechtvenen, Meerhoven en Wijdemeren. Het werd “Wijdemeren”, een naam die niet veel enthousiasme op riep.
Waar moest het gemeentehuis komen? Op die vraag werd flink gespeculeerd, al bleek dat na de herindeling nog enige tijd de drie oude gemeentehuize in gebruik zouden blijven.
Het was zover
Op 29 mei 2001 stemde de Eerste kamer in met het wetsvoorstel voor de herindeling op 1 januari 2002. De herindelingsverkiezingen werden gepland op 7 november 2001. Dit was de verkiezingsuitslaguitslag waarmee de nieuwe gemeente op 1 januari 2002, 20 jaar geleden, van start ging.
Partij, zetels
CDA 6, VVD 4, PvdA 2, D66 1, GL 1, DBN 0, DBL 3, DBG 2
Totaal 19 9180
Lees meer in het Herindelingsdossier op WijdemeerseWebkrant.nl.
Nog steeds ben ik functioneel boos op twee Utrechtse Gedeputeerden. Toen mijn oplossing van een blauwgroene hart gemeente steeds meer binnen bereik leek, vielen zij in slaap. Het idee was om vanuit recreatie en toerisme geredeneerd één Plassengemeente te vormen met naast de huidige Wijdemeerse kernen daarbinnen ook Loenen, Breukelen en Maarssen. Binnen de Groene Hart provincie Utrecht. Gedeputeerde Kok liet de kans lopen, werd ontslagen want Loosdrecht ging verloren. Gedeputeerde Robbertsen viel letterlijk in slaap tijdens een avond hierover in Breukelen en droomde van een burgemeesterschap.
Nooit te oud om te leren? Het kan nog steeds.
Het” plan” van de blauwe gemeente van Wim van Oudheusden lag binnen handbereik, maar de Utrechtse gedeputeerden vielen in slaap.
Het was geen plan, maar zoals zo vaak bij van Oudheusden, een ideetje. De reden dat het “plan”niet doorging was, dat er maar één voorstander van was. Ja, juist: Wim van Oudheusden. Het ideetje is in geen enkel overleg over de samenvoeging ooit aan de orde geweest!