Wijdemeren wankelt vervaarlijk

Zelfs voor ras-optimisten is er geen ontkomen aan: de gemeente Wijdemeren staat er belabberd voor. Om te zeggen dat de boel op instorten staat, is misschien nog wat overdreven, maar de zaak staat wel vervaarlijk te wankelen. Drie brieven die de gemeenteraad dinsdag en woensdag bereikten, onderstrepen dat.

Al de dag na de verkiezingen vernam de raad dat het gemeentelijke huishoudboekje per 31 december 2021 gaat uitkomen op 1,1 miljoen euro in de min. Inmiddels is er een wat nauwkeuriger beeld: het wordt 1.143.000 euro in het rood. In de najaarsnota 2021 werd uitgegaan van een tekort van 248 mille, maar daar komen extra tegenvallers bij die optellen tot 895.00 euro.

Lichtpuntje

Een klein lichtpuntje is er wel: het forse tekort wordt ‘voor het overgrote deel veroorzaakt door incidentele tegenvallers’ (en hier en daar een meevallertje), aldus burgemeester en wethouders. Eenmalige dompers dus, geen blijvende.

Zo moet weer een half miljoen worden toegevoegd aan de grondexploitaties (zoals de Porseleinhaven). Garantie tot de deur dat het daarbij blijft.

Bij de meevallers zit er eentje van twee ton ‘vanwege het niet volledig uit kunnen voeren van onderhoudswerkzaamheden’. Maar ja, die uitgaven komen op een later tijdstip alsnog.

Junk

Het totaal-tekort van 1.143.000 euro moet worden aangezuiverd uit de algemene reserve. Dat spaarvarkentje vermagert daardoor verder tot nog maar vijf ton. In een tweede brief noteert het college dat dat betekent dat de zogeheten weerstandsratio (die aangeeft hoe goed of slecht de gemeente bestand is tegen financiële klappen) uitkomt op het schrikbarende cijfer 0,42. Dat wil zeggen: ruim onvoldoende. Het college windt er geen doekjes om: ,,Een lagere status kennen we niet’’. Als we het zouden zeggen in termen van internationale kredietbeoordelaars, dan is Wijdemeren afgezakt tot de junk-status.

In die tweede brief krijgt de raad een overzicht van wat dit jaar nog te verwachten valt. Zo moet hier en daar worden bijgestort, bijvoorbeeld voor het ‘actualiseren van alle kapitaalgoederen’. Het lijstje van vijf punten is overigens slechts ‘indicatief en onvolledig’. Een optimist zal zeggen: het kan dus nog meevallen. Een realist zal denken: het kan ook slechter uitpakken.

Inhuur

Neem de post externe inhuur, nodig voor mensen van buiten om vacatures en ziektegevallen in het ambtenarenapparaat tijdelijk op te vangen. Het college meldt dat daarvoor dit jaar een half miljoen euro meer nodig is dan eerder gedacht. Tegelijk  proberen burgemeester en wethouders de moed er nog wat in te houden. Van de 18 vacatures die er waren, zijn er nu 10 ingevuld, lezen we. Eerder schreef ik op Rading Nul al over die 18 open plekken te hebben vernomen. Mijn bronnen hadden dus gelijk. Maar ze vertelden ook dat er nog 7 nieuwe vacatures aankomen. Daarover meldt het college niets.

En dan is er eindelijk ook de burgemeestersbrief die zo lang op zich heeft laten wachten. Die is van belang voor de onderhandelaars over een nieuwe coalitie en een nieuw college.

Integriteit

Burgemeester Larson begint met enkele aandachtspunten voor de nieuwe raad. In de eerste plaats onderstreept ze het belang van integriteit. Ze roept de raad op daarop goed te letten. Gelijk heeft ze. Maar het is wel wat wrang dat dat uit de pen vloeit van iemand die zelf vorig jaar een duidelijke integriteitskwestie niet als zodanig herkende. Ze zei toen dat ze niet wist wat het college zou hebben gedaan als het had geweten dat hoofdonderzoeker/hoofdauteur van het rapport van bureau Necker van Naem een problematische dubbele pet droeg: hij was tevens CDA-raadslid in Hilversum.

Ook wijst Larson op het vraagstuk van goede ‘participatie’. Ze onderstreept dat de gemeenteraad daarover helder moet communiceren zodat inwoners weten wat ze wel en niet kunnen verwachte. Dat is waar, maar ze rept er met geen woord over dat dat nog sterker geldt voor burgemeester en wethouders.

Veiligheid

Weinig geruststellend is wat Larson meldt over veiligheid, de veiligheidsregio en de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Ze vindt het ‘niet realistisch’ de komende vier jaar te bezuinigen op veiligheid. Een duidelijke uitspraak waarmee de onderhandelaars vast wel iets kunnen. Met het aanpakken van ondermijning (in deze regio vooral drugs-gerelateerde ondermijning) is er in Wijdemeren een probleem. Er is, schrijft Larson, ‘te weinig borging van de ambtelijke inzet op dit terrein’. Dat is bestuurders-koeterwaals voor: we hebben hiervoor niet altijd genoeg ambtenaren. Datzelfde geldt voor toezicht en handhaving. De ‘omvang en complexiteit’ van dat werk zijn te groot voor het aantal ambtenaren dat ervoor beschikbaar is, staat er. En dan maakt de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne ook nog eens inhuur van mensen van buiten ‘op essentiële functies’ nodig om ‘een aantal werkzaamheden draaiend te houden’.

Larson besluit met de verzuchting dat de media de afgelopen tijd ‘op een negatieve wijze’ hebben bericht over de gemeentelijke organisatie. Ze stelt dat dat een negatieve uitwerking heeft en ze wenst de ambtenaren ‘meer rust en een positievere bejegening’.

Altijd weer die vermaledijde media, hè. Larson vergeet dat negatieve berichtgeving vanzelf verdwijnt als zij en de verandermanager/tijdelijk gemeentesecretaris zorgen dat de boel beter gaat draaien (of, als dat niet mogelijk is, tot ingrijpender maatregelen overgaan). Nee, liever schrijft ze: ,,Hier kan uw raad zeker een bijdrage aan leveren’’.

Slikken

Wat zou ze daarmee bedoelen? Dat de gemeenteraad slingers moet ophangen als dingen niet goedgaan? Dat de gemeenteraad minder vragen moet stellen en maar braaf moet aannemen dat wat het college doet welgedaan is? Of zou ze bedoelen dat, als vragen veel te laat worden beantwoord, de raadsleden dat maar te slikken hebben?

Vatten we de zaken even samen. Er zitten nog steeds gaten in het ambtelijk apparaat en dat zal voorlopig wel zo blijven. Overmatige inhuur van ‘handjes’ van buiten – naast een normale flexibele schil – blijft dus nodig. Het valt niet uit te sluiten dat er in de algemene reserve, het spaarvarkentje dat nu al vel over been is, eind dit jaar geen enkele euro meer zit. Bij veiligheid, toezicht en handhaving vallen gaten doordat het ambtelijk apparaat het niet aan kan. Verder moet de raad van de burgemeester goed letten op integriteit en participatie, en helpen voor de ambtenaren meer rust en positiviteit te scheppen. En dat terwijl Larson met geen woord rept over haar eigen rol en die van de wethouders daarbij. Of ze die rol per ongeluk is vergeten of expres heeft weggemoffeld weten we niet. In het eerste geval (vergeten) is het niet slim, in het tweede (weggemoffeld) is het kwalijk.

Alles bij elkaar stemmen de drie brieven bepaald somber. Alle reden om de onderhandelaars over een nieuwe coalitie en vooral over de hoofdlijnen voor de komende vier jaar heel veel sterke te wensen.