Wijdemeren zelfstandig? Twijfel zaaiende burgemeester valt op

Een feest der herkenning wil ik het niet noemen, want een feest was het donderdagavond allerminst in de Wijdemeerse raadscommissie bestuur en middelen. Maar ik herkende veel uit 2017 en 2018. Nieuw was wel dat ik een burgemeester beluisterde die gerede twijfel zaaide over de vraag of Wijdemeren zelfstandig kan blijven.

In januari had burgemeester Crys Larson al aangegeven dat het gemeentelijk apparaat ‘piept en kraakt’ onder druk van het vele extra werk dat de coronacrisis voor ambtenaren met zich meebrengt. Nu zet het college de logische vervolgstap. Het legt de politiek een plan voor om druk van de ketel te halen door een aantal zaken voorlopig op een laag pitje te zetten of uit te stellen. Komende  donderdag zal het nog wel een potje armpje drukken worden tussen college en raad over welke onderwerpen een plek verdienen op het lijstje prioriteiten en welke mogen worden verschoven naar de lijst ‘nu even niet of minder doen’.

Groter probleem

Helemaal terug in 2017 en 2018 waande ik me toen de vraag aan de orde kwam of het nu alleen maar gaat over tijdelijke extra druk als gevolg van de covid-crisis of dat er nog steeds een groter onderliggend probleem speelt bij de gemeentelijke organisatie. Gert Zagt (De Lokale Partij), Ram Lachman (PvdA/GroenLinks), Sieta Vermeulen (VVD) en Myriam Kooij (D66) gaven er blijk van op zijn minst het donkerbruine vermoeden te hebben dat er meer aan de hand is, een structureler probleem. Hun fracties zijn samen goed voor elf van de negentien zetels in de gemeenteraad. Overigens zijn de VVD en vooral PvdA/GroenLinks het twijfelstadium allang voorbij.

Er werd op gewezen dat in het verleden Wijdemeren en Weesp werden geïdentificeerd als de zwakste broeders in de Regio Gooi en Vechtstreek. Op het zo belangrijke punt bestuurskracht kregen zij een onvoldoende. Weesp is inmiddels ambtelijk al gefuseerd met Amsterdam en de  vervolgstap, bestuurlijke fusie, komt er ook aan. En Wijdemeren? Niet voor niets kopt De Gooi- en Eemlander deze zaterdag: ‘Pikzwarte wolken hangen boven Wijdemeren’.

‘Basis op orde’?

Op advies van bureau Rijnconsult besloot de gemeenteraad in 2017 eenmalig acht ton in het ambtenarenapparaat te steken. Zagt herinnerde er afgelopen week aan dat er daarnaast structureel, dus elk jaar weer, 1,3 miljoen euro extra aan wordt besteed. Dat alles met als doel ‘de basis op orde’ te krijgen en te houden. Maar is die basis (dus los van de aanslag die de pandemie pleegt) nu op orde? En kan Wijdemeren het als zelfstandige gemeente blijven bolwerken?

Waarom zijn er zoveel zieken onder de ambtenaren (8 procent in Wijdemeren, landelijk bij gemeenten 5 procent), waarom hebben er alleen al in het eerste kwartaal dit jaar tien mensen de benen genomen om elders te gaan werken? Waarom het ziekteverzuim onder Wijdemeerse ambtenaren beduidend hoger ligt dan landelijk kreeg de raadscommissie niet te horen. Het antwoord zou wel eens onthullend kunnen zijn.

Geen personeel

Zagt wees op het belang van ‘exitgesprekken’ met vertrekkende ambtenaren. Zulke gesprekken worden niet gevoerd, meldde burgemeester Larson. Haar verklaring klonk omineus: er is geen personeel voor. Verder erkende ze dat er ambtenaren zijn die vertrekken omdat ze bij een grotere gemeente betere arbeidsvoorwaarden krijgen. Ze noemde het ‘een erg competitieve markt’. Daarin heeft ze gelijk. En een sterkere concurrentiepositie is voor Wijdemeren niet te voorzien. Nog zoiets: de voorjaarnota komt te laat. Larson daarover: ,,Bij de afdeling financiën hebben we te kampen met problemen, we werken daarvoor met externen.’’ Niet iets totaal nieuws, maar wel opnieuw een veeg teken.

Ook al eerder op de avond zaaide Larson twijfel over het zelfstandig voortbestaan van Wijdemeren. ‘Uit de onderbuik’ dacht ze dat de problemen waarmee het ambtelijk apparaat kampt niet alleen te maken hebben met de corona-pandemie. Dat klonk niet best. Om vervolgens ‘uit de heup geschoten’ te menen dat zelfstandigheid toch mogelijk is. En na een zetje van Jan Verbruggen (CDA) geloofde ze ineens voor ‘110 procent’ in zelfstandigheid. Zulk gezwabber is nou niet erg vertrouwenwekkend.

Wel gaf Larson aan dat de feiten pas echt bekend zijn als het onderzoeksrapport van bureau Necker van Naem klaar is. Dat bureau heeft het ambtelijk apparaat onder de loep genomen. Wel vervelend dat dat rapport waarschijnlijk pas in oktober op tafel ligt.