Wob-verzoek om alle spulletjes over onderzoek naar ambtelijk apparaat

Aan burgemeester en wethouders heb ik alle documentatie gevraagd over het onderzoek van bureau Necker van Naem naar de ambtelijke organisatie van Wijdemeren. Voor dat verzoek – maandagmiddag op schrift overhandigd bij de balie van het gemeentehuis – heb ik een beroep gedaan op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).

Waarom een Wob-verzoek?, zult u misschien denken. Het onderzoeksrapport komt in september of oktober naar de gemeenteraad en is dan toch gewoon openbaar? Zeker, het college zal het naar de raad sturen en daarmee is het inderdaad openbaar. Maar aan dit rapport zitten wel een paar haken en ogen.

Om te beginnen heeft bureau Necker van Naem (over die naam trouwens onderaan dit stuk wat aardige weetjes) al een versie van het rapport met bevindingen ingeleverd bij burgemeester en wethouders. Dat vertelde burgemeester Crys Larson op 10 juni aan de gemeenteraad. Maar ze zei er meteen bij dat het college over die eerste versie niet tevreden was en het adviesbureau heeft gevraagd er nog wat werk in te steken. Volgens Larson ontbeerde het concept-rapport verdieping en voldoende onderbouwing van cijfers en analyses.

Zoiets kan gebeuren en dat is ook helemaal niet ongebruikelijk. Een opdrachtgever die een concept-rapport wat mager vindt, vraagt wel vaker om een doorwrochter werkstuk. Tot zover dus niets aan de hand. Overigens komt het ook voor dat een opdrachtgever ongewenste uitkomsten wil verdoezelen en/of bijsturen. Dan is er natuurlijk wel iets aan de hand.

Rapport al af?

Voorlopig in Wijdemeren weinig aan de hand dus? Nou, dat staat niet vast. Gert Zagt (De Lokale Partij) heeft vorige week over onderzoek en rapportage schriftelijke vragen gesteld aan het college. Hij haalt de uitspraak van de burgemeester aan dat er nog geen definitief rapport is. Maar blijkbaar heeft hij zelf de telefoon gepakt en naar Utrecht gebeld. Hij schrijft: ,,Necker van Naem stelt desgevraagd op 16 juni jl. echter dat het definitieve rapport al opgeleverd is.’’ Als dat klopt – en waarom zou het bureau het verzinnen als het niet waar is? – wil Zagt dat de raad het rapport heel snel krijgt.

Hoe het volgens het college zit, zullen we vlug weten, want Zagt wenst antwoorden op zijn vragen vóór 8 juli (donderdag). Die avond wordt de laatste gemeenteraadsvergadering van dit politieke seizoen gehouden. Mochten de antwoorden van het college nieuwe vragen oproepen, dan kan Zagt die donderdag meteen  stellen. In elk geval mijn oren zijn alvast gespitst en die van u misschien ook wel.

De DLP-vragen waren overigens niet de aanleiding om een Wob-verzoek in te dienen. Wel maken die vragen de kwestie misschien nóg iets interessanter. De echte reden voor het Wob-verzoek is natuurlijk dat het hier om een voor Wijdemeren en zijn inwoners heel delicate en belangrijke kwestie gaat.

Hamvraag

De hamvraag is eigenlijk eenvoudig. Die luidt: is de gemeente Wijdemeren tegen zijn taken en ambities opgewassen en kan ze dus zelfstandig blijven of niet? Bij inwoners ligt dat gevoelig en dus ook bij de politiek. De meeste fracties in de raad (Weekblad Wijdemeren inventariseerde het recent nog, zie pagina 5) houden het erop dat zelfstandigheid voorlopig wel valt vol te houden, zij het onder bepaalde voorwaarden. Alleen VVD en PvdA/Groen Links zien dat anders. De VVD is zacht gezegd zeer sceptisch over voorgezette zelfstandigheid en tegelijk een goed niveau van dienstverlening aan de inwoners. PvdA/GroenLinks gelooft zelfs helemaal niets van de door anderen beweerde mogelijkheid om zelfstandig te blijven.

Feit is dat een paar jaar geleden eerst acht ton in de ambtelijke organisatie is gepompt om ‘de basis op orde’ te krijgen en daarna nog eens miljoenen. Maar nog steeds vallen – ook los van de druk door de coronacrisis – in de ambtelijke organisatie gaten.

Van het grootste belang

Hoe erg het is of hoezeer het meevalt, moet dat rapport van Necker van Naem na de zomer uitwijzen. Daarmee is tevens gezegd dat het van het grootste belang is wat er precies in dat rapport komt te staan. En daarmee is dan weer gezegd dat het heel interessant is om te weten wat de voorlopige versie van dat rapport meldt en waarom precies het college het adviesbureau heeft gevraagd er nog eens aan te sleutelen.

In verband met dat laatste (de bezwaren van het college) is het ook nuttig om inzicht te hebben in wat er aan briefjes, mailtjes en appjes is gewisseld binnen de gemeente (college én ambtenaren) en tussen gemeente en adviesbureau. Vandaar dat ik ook die correspondentie heb opgevraagd. En tot slot is het natuurlijk interessant om straks te kijken naar de verschillen tussen het concept-rapport dat het college niet beviel en de definitieve versie die de gemeenteraad krijgt voorgelegd.

Wantrouwen? Nee, scepsis

Spreekt daaruit misschien wat teveel en onterecht wantrouwen jegens burgemeester en wethouders? Nee hoor, onterecht wantrouwen niet, maar een flinke dosis gezonde scepsis wel. Zo herinner ik me van een jaar of vier geleden het rapport van bureau Deloitte over de bestuurskrachtmeting in het Gooi en de Vechtstreek (Wijdemeren bleek een van de twee zwakste broeders). Wie dat rapport las tot aan de conclusies en zelf uit de opgediepte feiten iets wilde concluderen, kon maar tot één logische variant besluiten: vorm één gemeente Gooi en Vecht. Maar kennelijk hadden de onderzoekers vanuit het provinciehuis in Haarlem de marsorder meegekregen niet zozeer logisch te redeneren als wel langs bestuurlijk gewenste lijnen. Dus luidde de conclusie: vorm in de regio niet één maar drie gemeenten.

Ik ben sceptisch genoeg om nu ook het Wijdemeerse college niet helemaal vrij te achten van in elk geval de aanvechting om de uitkomsten van het rapport van Necker van Naem te beïnvloeden. Al was het maar omdat een meerderheid van raad, coalitie en college bestaat uit (mensen uit) partijen die menen dat Wijdemeerse zelfstandigheid nog valt vol te houden.

Enfin, we zullen zien waartoe het Wob-verzoek leidt en wat het materiaal dat dat oplevert te vertellen heeft. Overigens ben ik niet op voorhand heel optimistisch dat het college soepeltjes met de spullen over de brug komt. Wettelijk is een antwoord binnen vier weken vereist. Maar de wet voorziet in de mogelijkheid die termijn met nog eens vier weken te verlengen. Ik voorzie dat die mogelijkheid wordt aangegrepen en ik kan nu al uittekenen welk bureaucratisch argument daarvoor uit de kast wordt gehaald. Dat is plagerij, maar er valt juridisch geen speld tussen te krijgen – al zou het burgemeester en wethouders sieren niet zo flauw te doen. Hoe het verloopt, zal ik lezers van Rading Nul te zijner tijd natuurlijk melden.

Necker en de Franse Revolutie

Tot slot, zoals beloofd, nog iets over de wat curieuze naam van adviesbureau Necker van Naem. Om te beginnen helpt het als u weet dat het toenmalige bureau Jacques Necker uit Utrecht de Woerdense branchegenoot Van Naem in 2011 overnam. Wat dan resteert, is de vraag waar het Utrechtse bureau die naam Jacques Necker vandaan heeft gehaald.

Dat zit zo. Geboren Zwitser Jacques Necker (1732-1804) bracht het tot minister van financiën onder de Franse koning Lodewijk XVI. Onder het bovenaan dit artikel geplaatste portret van Necker staat: ‘Ses traveaux ont pour but le bonheur des humains’ (Zijn werkzaamheden hebben tot doel het geluk der mensen). Een van zijn bekendste uitspraken: ,,Alleen gekken, pure theoretici en leerjongens houden geen rekening met de publieke opinie’’ – nu een open deur maar destijds een modern inzicht. Toen de machtige monarch Necker in 1789 ontsloeg, was dat het sein voor de bestorming van de Parijse gevangenis La Bastille. Lodewijk herstelde Necker snel in zijn ambt, maar het was al te laat. De Franse Revolutie was begonnen, de burgerij greep de macht.