Wim Kozijn, Ronald Frisart en Hans van Keken signaleerden onlangs, op Rading Nul en in de G&E, dat er al vier jaar veel geld wordt uitgegeven aan de versterking van de bestuurskracht van Wijdemeren, maar dat dat water naar de zee dragen lijkt. Zij doken in het recente verleden, ik neem u mee terug naar 1996 en eerder.
Vanmiddag zag ik Herman Tjeenk Willink in Buitenhof. Wat is het toch een genot om die man bedachtzaam maar glashelder en nauwkeurig te horen vertellen wat hij vindt. Zo zei hij dat de Haagse politiek teveel met zichzelf en hun positie bezig is , daarom niet tot samenwerking kan besluiten en te weinig met de inhoud en dan met name met het stellen van doelen op de lange termijn. Als een ander probleem noemde hij het ontbreken van ervaring en geheugen in de politiek. Die opmerking maakte dat ik besloot toch maar eens onderstaand stuk te schrijven om het collectieve geheugen wat op te frissen.
Bestuurlijke spaghetti
Over de bestuurlijke perikelen in het Gewest (Regio) en in Wijdemeren kan een reality soap geschreven worden, waarbij House of Cards kinderspel lijkt. Hoekse en Kabejauwse Twisten. De Bisschoppen van Utrecht tegen de Graven van Holland. Met intriges, machtsspelletjes, complotten en zelfs mini-oorlogjes, zij het verbaal. De eerste herindeling waar we mee te maken kregen was die van de vorming van ‘s-Graveland in 1968, waarbij Kortenhoef en Ankeveen fuseerden met het dorp van de sjieke buitenplaatsen. Ook die herindeling deed veel stof opwaaien. Maar we beginnen met de herindeling die tot Wijdemeren leidde.
V3, Van De Vondervoort
Staatssecretaris Van de Vondervoort (PvdA, in de wandelgangen V3 genoemd) besloot rond 1995 dat alle 27 centrumgemeenten zoals Hilversum maar hun uitbreidingswensen bij haar moesten inleveren. Daarna zouden die wensen gehonoreerd worden. Hilversum bedacht zich niet, trok een cirkel van pakweg 15 km om de Kerkbrink en dreigde daarmee ’s-Graveland en Loosdrecht op te slokken. Maar ook Hollandse Rading en stukken van Laren. De zelfstandige gemeente Nederhorst den Berg stak de kop in het zand, hield zich stil en deed alsof ze er niet waren. Terwijl Loosdrecht en ‘s-Graveland de strijd aangingen met de wens om te fuseren en om zo te ontkomen aan het worden van een buitenwijk van Hilversum.
De provincie Utrecht wilde Loosdrecht niet kwijt en huurde tot de woede van het Loosdrechtse gemeentebestuur stiekem een zaaltje in Loosdrecht om de bevolking op te zwepen in protesten tegen een fusie over de provinciegrens heen.
Struisvogel
Later in dat fusieproces bedacht Haarlem dat daar nog die struisvogel in Nederhorst met zijn kop in het zand zat. Nederhorst pruttelde nog wat over samenwerken met Weesp, maar daar werd snel door Gedeputeerde Staten een einde aan gemaakt en zo werd de Noordhollandse gemeente Wijdemeren geboren op 1 januari 2002.
Plasterk in Actie
Het werd rustig op het herindelingsfront. Even bijkomen. Tot minister Plasterk (PvdA) bedacht dat gemeenten minimaal 100.000 inwoners moesten hebben en de provincies Noordholland en Utrecht maar moesten fuseren. Een nieuwe minister moet immers zijn stempel drukken. Plasterk kwam uit het Gooi, dus dat kwam mooi uit. Wijdemeren, Stichtse Vecht en Weesp leek een mooie combi. 105.000 inwoners en geen last van provinciegrenzen, omdat Plasterk die zou opheffen. Pieter Winsemius, die zich enige jaren verdiepte in de mogelijke Gooise herindelingen en de meestribbelende gemeenten, werd door de Wijdemeerse Variant op een idee gebracht. Presto, briljant!
Water en Zand
Eén gemeente op het water (Weesp, Stichtse Vecht en wij dus) en 1 op het zand (de rest van het Gooi). Als voorschot op de glanzende gefuseerde toekomst werd een samenwerking gestart voor het innen van de gemeentelijke belastingen. De BSWW. Die liep flink uit de hand. Zodanig dat de Rijksrecherche er aan te pas kwam, want het was niet pluis daar. (Het werd het best bewaarde geheim van Wijdemeren. Nooit kwam er duidelijkheid over de kennelijke malversaties of fraude. Maar dat terzijde.)
Maar hoe gaat dat, ministers komen en gaan. Zo ook Plasterk en zijn ambitieuze plannen. Er bleef niets van over. Utrecht bleef Utrecht. Het Gooi bleef het Gooi en Wijdemeren bleef Wijdemeren. We dronken een glas, deden een plas en alles bleef zoals het was.
Jack van der Hoek
Het vorige Noordhollandse provinciebestuur in de persoon van gedeputeerde Jack van der Hoek (D66) wilde terecht nu wel eens een eind maken aan die bestuurlijke spaghetti in onze regio. Om de herindelingsdiscussie op stoom te zetten werd er een onderzoek naar de bestuurskracht van de Gooise gemeenten gedaan. Nou…, dat pakte niet goed uit voor Wijdemeren. Zwak, onderbemand en nog wat tekortkomingen. Dus rijp voor een fusie met Hilversum en Weesp. Dat vond ook de Wijdemeerse raad die op de hei het licht had gezien en pal achter dat idee ging staan, tot ontzetting van een flink deel van de bevolking. Op info-avonden in iedere kern praatte burgemeester Martijn Smit de blaren op zijn tong om te pleiten voor fusie met Weesp en Hilversum. De gemeenteraad liet, met uitzondering van de PvdA/GL en Olib (afsplitsing van de VVD) zijn oren meer en meer hangen naar de protesterende burgers, die niet door het grote gele raadhuis bestuurd wilden worden. Toch kwam de gedeputeerde, een heel eind met zijn herindelingsplannen voor Wijdemeren. Het was hem bijna gelukt.
Maar, niets veranderlijker dan een minister. Inmiddels was Kajsa Ollongren (ook D66) minister van Binenlandse Zaken. Zij kreeg de democratische ingeving dat herindelingen van onderop moesten komen en maakte dat tot haar beleid. Waarmee ze de zwaar bevochten fusieplannen van de gedeputeerde Jack en het college van Wijdemeren eventjes lek prikte. De ballon zeeg met een diepe zucht ineen. Weg plannen.
Bestuurskrachtprobleem
Het college van Wijdemeren moest wel iets doen aan de geconstateerde zwakte in de bestuurskracht. Onder voorzitterschap van waarnemend burgemeester Freek Ossel werd acht ton uitgetrokken om van Wijdemeren weer een trotse geoliede zelfstandige servicegerichte gemeente te maken. (Dat de Gemeentelijke lasten tot ongekende hoogten stegen werd voor lief genomen.) Zelfstandigheid mag wat kosten was het adagium. Plannen werden gemaakt en breed werden de goede voornemens in de raadszaal van Rading 1 uitgemeten. De toekomst was helder en zonnig
Maar helaas, we zijn weer vier jaar verder en nu, weer is er structurele bestuurszwakte op Rading 1 vastgesteld. En weer moeten er uit de reserve enige tonnen gehaald worden om het hoofd boven water te houden. En weer sijpelt een discussie over herindeling met Hilversum het debat in. Met Weesp erbij kan niet meer, want dat is binnenkort Amsterdam. En zo blijft Wijdemeren alleen achter in het zuidelijkste puntje van Noord-Holland als een muurbloempje, gereed om geplukt te worden.
Zullen we dan maar?
Zullen we dan nu dan toch maar eens? Uiteindelijk voert Hilversum al veel taken voor ons uit. Ik zie o.a. bijna dagelijks een veegauto langsrijden van de SBS. Nee, niet met John de Mol op de bok, maar van de Stads Beheer Service. Nu zijn wij geen stad, dus… Presto. Dat bedoel ik.
En bouwen op Ter Sype wordt zo een stuk overzichtelijker.
Wilt u de complete geschiedenis van al deze herindelingspogingrn en de evenzovele pogingen om ze te torpederen nog eens na lezen dan raad ik u het dossier op de Wijdemeerse Webkrant aan waar tientallen berichten staan over de heroïsche strijd van de voor- en tegenstanders van herinrichting van het bestuur van de Gooi en Vechtstreek.
Het stuk van Wim Kozijn over de bestuurskracht vindt u hier.