Tsjonge, Wietske Heeg vertrekt per 1 november als gemeentesecretaris van Wijdemeren op om 1 januari elders aan de slag te gaan, zo laat de gemeente weten. Normaal gesproken is zoiets wel nieuws, maar geen groot nieuws. Er komt immers wel weer iemand anders. Maar nu Heeg het benarde Wijdemeren verlaat, is haar vertrek toch reden voor een paar vragen.
Toen Heeg in 2017 aantrad als gemeentesecretaris kon je links en rechts bijkans zuchten van verlichting horen. Een nieuwe, vriendelijke, toegankelijke en kundige gemeentesecretaris, dat was prettig. De ambtenaren wisten welk vlees ze met hun nieuwe hoogste baas in de kuip hadden. Al sinds 2011 werkte Heeg immers voor Wijdemeren, eerst als afdelingshoofd Dienstverlening, daarna als afdelingshoofd Sociaal Domein. Dat laatste was en is een bij uitstek lastig beleidsterrein sinds de in 2015 in gang gezette decentralisaties, waarbij de rijksoverheid veel werk over de schutting kieperde maar bij lange na niet al het bijbehorende geld.
Krakend
Sinds ze in Wijdemeren de hoogste ambtenaar is, had ze te maken met een in zijn voegen krakend gemeentelijk apparaat. Er is sindsdien heel wat geld bij gedaan, maar kraken en piepen blijft het tot op de huidige dag.
De druk op de ambtenaren leidde tot een hoog ziekteverzuim. Ook leidde het ertoe dat nogal wat ambtenaren hun heil elders zochten. En nu neemt dus ook de hoogste ambtenaar de benen en vertrekt naar het Bossche bureau Zeelenberg.
Na tien jaar bij de gemeente Wijdemeren kan Heegs overstap natuurlijk heel goed een doodnormale carrièrestap zijn. Niets aan de hand, in dat geval. Maar als de hoogste ambtenaar van een zo in de verdrukking zittende organisatie aan haar stutten trekt, kan het net zo makkelijk worden uitgelegd als het redden van het vege lijf – voordat de boel daadwerkelijk instort.
Verandermanager
Recent heeft bureau Necker van Naem de Wijdemeerse ambtelijke organisatie doorgelicht – met een onderzoeksleider die een kwestieuze dubbele pet droeg, maar dat terzijde. De conclusies stemden niet vrolijk.
Een van de vervolgstappen is dat er een ‘verandermanager’ komt. De gemeenteraad heeft gevraagd (en burgemeester Crys Larson heeft beloofd het zo te zullen regelen) die verandermanager rechtstreeks te laten aansturen door de burgemeester. Destijds noteerde ik op Rading Nul dat dat in feite een desavouering betekent van de zittende ambtelijke directie, met Heeg (gemeentesecretaris/algemeen directeur) als de spil. Het valt dus niet uit te sluiten dat ze over die gevoelige tik op de vingers erg chagrijnig is en daarom vertrekt. Als dat zo is, dan is dat vertrek best begrijpelijk – al weten we als buitenwereld niet hoe ze intern heeft gefunctioneerd. Stevig genoeg? Te slap misschien? Op zichzelf gaat dat de buitenwereld ook niet aan. Verantwoordelijk zijn niet ambtenaren, zelfs niet de hoogste, politiek verantwoordelijk zijn burgemeester en wethouders – en in geval van het ambtenarenapparaat ligt die verantwoordelijkheid bij de burgemeester.
Interimmer gezocht
Hoe dan ook: als de kapitein van het slagzij makende ambtelijke schip van boord gaat, kan dat – als het geen gewone carrièrestap is – wel eens een teken aan de wand zijn. Wat in dat verband ook opvalt, is dat de gemeente in het persbericht over Heegs vertrek verklaart dat nu wordt gezocht naar een interim-gemeentesecretaris, een functie die tijdelijk zal worden gecombineerd met die van verandermanager. Dat roept allerlei vragen op.
Die verandermanager is per definitie een tijdelijke kracht. Is de verandering van de ambtelijke organisatie voltooid, dan is die functionaris niet meer nodig. Komt daarmee ook een einde aan de combi-functie van interim-gemeentesecretaris? En wordt dan een blijvende nieuwe gemeentesecretaris aangesteld? Of houden burgemeester en wethouders mogelijk even de deur open voor een (in elk geval ambtelijke) fusie met een of meer andere gemeenten? Vragen, vragen.
Duidelijkheid
Het zou helpen als burgemeester en wethouders duidelijkheid scheppen, dan weten inwoners hoe de vlag erbij hangt. Dat vereist wel dat zoiets in het openbaar gebeurt. Dit laatste merk ik op omdat de gemeente Wijdemeren met openbaarheid dezer dagen nogal wat moeite blijkt te hebben.
Het vertrek van de gemeentesecretaris verbaast mij niet. In mijn column “Hou de rollen zuiver” schreef ik op 26 september het volgende: ”maar tevens schuift de raad de schuld van de crisis in hun (de leidinggevenden) schoenen. Dit zou een gemeentesecretaris niet moeten pikken en zij zou daaruit conclusies moeten trekken“.
Dat heeft zij dus kennelijk gedaan. Door een raadsbesluit om de verandermanager onder leiding van de burgemeester aan te stellen, wordt de functie van gemeentesecretaris als eerste adviseur van college dusdanig uitgehold en de positie van de gemeentesecretaris dusdanig aangetast dat je niet meer naar behoren kunt functioneren. Als dan ook in deze discussie de burgemeester je niet verdedigt, dan is het gedaan met je gezag. Overigens zou het goed zijn als de burgemeester ook eens goed reflecteert over haar aandeel in de bestuurlijke crisis. Tevens vind ik het onbegrijpelijk dat geen enkel raadslid de burgemeester over haar rol ter veranwoording roept.