Nóg zoiets: ombudscommissie sneuvelt door gebreken ambtenarenapparaat

Boos en gefrustreerd stapte de Wijdemeerse ombudscommissie eind juni op. Burgemeester en wethouders stellen voor nu maar verder te gaan zonder zo’n eigen, onafhankelijke commissie waar inwoners met klachten terecht kunnen. Is dat erg? Of is het alleen maar jammer? En: wat geeft het college hiermee in feite te kennen?

Eind juni hadden de twee leden van de ombudscommissie er schoon genoeg van. Ze waren tot het uiterste getergd door, naar zij zeiden, gebrek aan medewerking van ambtenaren, doordat ambtenaren fouten maakten of helemaal niet reageerden en omdat ze er last van hadden dat het juridisch secretariaat van de gemeente overbelast is. Vraag voor het college en de gemeenteraad: hoe nu verder?

Klachten

Maar eerst even hoe het werkte. Burgers, bedrijven, verenigingen kunnen met klachten over de gemeente terecht bij diezelfde gemeente. Die stelt dan de gewone klachtenprocedure in werking (met onder meer een bezwaarschriftencommissie). In ruwweg 95 procent van de gevallen blijkt dat afdoende. In zo’n vijf procent van de gevallen blijven klagers echter ontevreden. Die zaken kwamen tot voor kort op het bordje van de gemeentelijke ombudscommissie. Die commissie was sinds 2006 een mooie voorziening dicht bij huis. Voor inwoners was de drempel om die weg te bewandelen laag.

Maar nu is het dus spaak gelopen en zit Wijdemeren zonder ombudscommissie. Geconfronteerd met bovengenoemde vraag – hoe nu verder? – hebben burgemeester en wethouders ervoor gekozen het voortaan maar zonder ombudscommissie te doen. Ze stellen de gemeenteraad voor de ontstemde leden van die commissie ‘eervol te ontheffen van hun functie en te bedanken voor hun inzet’. Ook stellen ze de raad voor de Verordening ombudscommissie Wijdemeren 2006 in te trekken. Definitief een streep dus door de eigen ombudscommissie.

Onvoldoende

Daarmee kan meteen een van de vragen uit de inleiding van dit stuk worden beantwoord, namelijk wat het college hiermee in feite te kennen geeft. Wel, dat is niet zo heel ingewikkeld. Het college erkent impliciet dat het onvoldoende functioneren van het ambtenarenapparaat het onmogelijk maakt nog langer een ombudscommissie overeind te houden. En kennelijk heeft het college er ook niet veel vertrouwen in dat dat na een verbeteringsslag bij het ambtenarenapparaat in de toekomst wel mogelijk zal zijn.

Ombudscommissie definitief exit dus (even aannemende dat de raad daarmee instemt). Maar dan voldoet Wijdemeren toch niet meer aan de wet? Die eist namelijk dat iedere gemeente in enigerlei vorm een ‘externe klachtenvoorziening’ heeft.

Burgemeester en wethouders wijzen erop dat dat een overzichtelijk probleempje is, nee zelfs helemaal geen probleem. Gemeenten zonder eigen ombudsinstelling vallen namelijk van rechtswege onder de Nationale Ombudsman. Automatisch dus. De Nationale Ombudsman werkt volgens het college inmiddels voor 245 gemeenten (van de 352), waaronder alle andere gemeenten in de Regio Gooi en Vechtstreek.

Verder dus maar met de Nationale Ombudsman? Daar valt inderdaad veel voor te zeggen. De Nationale Ombudsman is een te goeder naam en faam bekendstaand instituut en het geniet grote bekendheid, dus ook inwoners van Wijdemeren zullen daarheen hun weg wel weten te vinden.

Overigens oppert het college om de nieuwe gemeenteraad er na de verkiezingen van volgend jaar nog eens naar te laten kijken. Gesteld al dat de nieuwe raad daarin tijd en moeite wil steken – wat ik vooralsnog waag te betwijfelen – dan is in beginsel bijsturing nog mogelijk. Maar voorlopig stelt Wijdemeren zich dus onder de hoede van de Nationale Ombudsman. Dat kost wel (een klein beetje) geld: naar de huidige stand iets meer dan 23 cent per inwoner per jaar. Daarom boekt het college hiervoor voorlopig vast 5.683 euro in voor 2022 (de rest van dit jaar doet de Nationale Ombudsman het eventjes gratis).

Kosten

Voor de kosten hoeft de gemeenteraad het dus niet te laten. Een beetje eigenaardig is wel dat het college in het voorstel niet aangeeft wat tot nu toe de eigen ombudscommissie per jaar kostte. Dat doet vermoeden dat die goedkoper was dan straks de Nationale Ombudsman, want een besparing had het college vast wel vermeld als mini-wapenfeitje. Wat tot nu toe de ombudscommissie kostte, heb ik in recente jaarstukken noch begrotingen kunnen traceren. Dat is dan wel weer gek (al zal het bedrag klein zijn).

Geheel tot slot nog twee van de vragen uit de inleiding. Is het jammer als Wijdemeren verder gaat zonder eigen ombudscommissie? Ja, dat is jammer, want het was een mooie, laagdrenmpelige voorziening heel dicht bij huis. Maar is het erg? Nou nee, want de Nationale Ombudsman is een uitstekend alternatief.