Wat presteerde de ‘verandermanager’? Larson zweeg en de raad pikte dat

Welke verbeteringen heeft tijdelijk gemeentesecretaris/verandermanager Rudie Heintjes bij het ambtelijk apparaat van Wijdemeren voor elkaar gekregen? Burgemeester Crys Larson had de gemeenteraad daarover bij herhaling moeten bijpraten, maar ze zweeg. En de gemeenteraad liet dat ongestraft gebeuren. Terwijl met het invliegen van Heintjes toch best wat geld gemoeid was.

Vorige week donderdag sprak de gemeenteraad kort over het onthutsende Berenschot-rapport over de Porseleinhaven. Op zeker moment vroeg Rosalie van Rijn (CDA) zich af wat Heintjes eigenlijk aan verbetering van het ambtelijk apparaat heeft gerealiseerd. De raad, aldus Van Rijn, heeft daarover ‘nog nooit een terugkoppeling gehoord’. Larson antwoordde dat precies daarover al ‘een sessie staat gepland’.

Inderdaad heeft de nieuwe gemeentesecretaris, Yvonne Halman, de raad uitgenodigd voor ‘een besloten informatie-sessie’, zo laat raadsgriffier Elske Hörchner desgevraagd weten. Benieuwd wanneer ook de buitenwereld iets gaat vernemen over het jongste gesleutel aan het ambtenarenapparaat, waarmee opnieuw belastinggeld is gemoeid.

Voor goed zicht op de gang van zaken moeten we even terug naar 16 september vorig jaar. Toen besprak de raad het rapport van bureau Necker van Naem. Dat ging over de gemeentelijke organisatie die al wel verbeterd zou zijn, maar zeker nog niet goed genoeg was. Dat al jaren slepende probleem moest voor eens en voor altijd worden opgelost, vond de raad.

Unaniem droeg de raad het college op een ‘verandermanager’ aan te stellen die een ‘verbeterplan en een bijbehorend implementatietraject’ moest opstellen. Ook vroeg de raad die verandermanager direct onder de burgemeester te plaatsen (Larson had destijds ‘personeel en organisatie’ in haar portefeuille). Ze beloofde het op die manier te zullen regelen. Raad en burgemeester schoven daarmee het hoogste ambtelijke trio (met als spil gemeentesecretaris Wietske Heeg) tijdelijk terzijde. En ja hoor: een maand later werd bekend dat Heeg per 1 november zou opstappen.

Tot slot droeg de raad het college die 16de september op ‘over de voortgang’ van het opstellen van het verbeterplan en het implementatietraject ‘maandelijks aan de raad te rapporteren’ en ‘in mei 2022 aan de raad te rapporteren in hoeverre het (. … .) verbeterplan tot de gewenste resultaten heeft geleid’.

Eind november vorig jaar werd de aanstelling bekendgemaakt van Rudie Heintjes als interim-gemeentesecretaris (ter vervanging van de vertrokken Heeg). Hij zou tevens als verandermanager gaan optreden. Op 1 december ging Heintjes aan de slag.

Larson zweeg en zweeg en zweeg

Volgens het unaniem aangenomen amendement had Larson de raad dan in januari – toen Heintjes’ eerste maand erop zat – moeten bijpraten. Maar dat deed ze niet. In februari, maart en april was het van hetzelfde laken een pak. Larson hulde zich in stilzwijgen. Heeft ze zich dan tenminste gehouden aan de opdracht om de raad in mei te rapporteren over resultaten van het verbeterplan? Nee, ook dat deed Larson niet.

Verbluffend hoe deze burgemeester meent opdrachten van het hoogste orgaan in de gemeente achteloos naast zich te kunnen neerleggen. Aan de andere kant: wat deed de raad toen Larson in januari verzuimde te rapporteren? Niets. En in februari? En in maart? Ook toen sliep de raad (in oude samenstelling) en liet Larson ermee wegkomen.

Nieuw elan?

Op 30 maart werd de nieuwe raad geïnstalleerd met daarin aardig wat nieuwkomers. Frisse raadsleden met nieuw elan – die zouden Larson toch zeker wel op haar vestje spugen? Nee hoor, direct na het aantreden viel ook de nieuwe raad op dit punt collectief in slaap.

Pas vorige week – Heintjes was al lang en breed vertrokken – viel er iets te horen: bovengenoemde opmerking van Van Rijn. Verwijzend naar die ‘geplande sessie’ bestond Larson het te antwoorden dat ‘u op uw wenken wordt bediend’. Ongehoord. Maar ja, Larson weet inmiddels wel dat ze de gemeenteraad ongestraft kan negeren. Die raad bijt toch niet. Die raad gromt zelfs niet. Die raad slaapt.

Onmacht

Ging het nu alleen maar om een interne bureaucratische kwestie aan Rading 1, dan was het misschien nog niet zo erg. Maar van die nog steeds niet goed draaiende ambtelijke organisatie hebben ook de inwoners last en dat is wel erg. Er wordt aan Rading 1 bovendien voor tonnen, ja zelfs miljoenen aan belastinggeld verspeeld door onmacht en deels incompetentie – zie alleen al het Porseleinhaven-drama.

Een simpel voorbeeldje van andere aard viel op 22 oktober te lezen in De Gooi- en Eemlander. De vraag was hoeveel inwoners van Wijdemeren bij hun vaste lasten (energie, huur, zorgpremie) kampen met betalingsachterstand. Antwoord: ,,Door personeelstekort kunnen we helaas op dit moment geen antwoord geven’’. Jammer voor De Gooi- en Eemlander. Maar het is erger: als onbekend is hoeveel en welke inwoners zulke problemen hebben, kan de gemeente die mensen ook niet steunen.

Uurtje factuurtje

En intussen weten de raad en de inwoners nog steeds niet of verandermanager Heintjes iets heeft bereikt in de acht of negen maanden waarin hij zich moest bezighouden met het verbeteren van het Wijdemeerse ambtenarenapparaat. Terwijl hij toch niet onaardig betaald kreeg op basis van ‘uurtje factuurtje’.

Omdat ik ruwweg in beeld wilde krijgen wat Heintjes de gemeente heeft gekost, moest ik om te beginnen weten hoe lang hij aan Rading 1 actief is geweest. Hij begon op 1 december 2021. Maar wanneer stopte hij? Mij kwamen drie data ter ore: 1 september jongstleden, 15 september (toen Yvonne Halman als vaste  gemeentesecretaris aantrad) en 1 oktober. Aan de gemeentelijke afdeling communicatie de vraag welke datum de juiste is. Antwoord: ,,Wij doen geen mededelingen over individuele medewerkers van de gemeente’’.

Niet snugger

Pech voor mij, maar dat is een peulenschil. Erger is dat het antwoord niet bepaald snugger is, omdat het getuigt van gebrek aan kennis. Ik vroeg niet naar een ‘gewone’ ambtenaar. In dat geval zou ik de vraag niet eens gesteld hebben. Nee, ik vroeg naar de (interim-)gemeentesecretaris. Een gemeentesecretaris is een ‘topfunctionaris’ in de zin van de Wet Normering Topinkomens (WNT). In de jaarstukken staat hoe lang de gemeentesecretaris dat jaar actief is geweest voor de gemeente, hoeveel geld daarmee was gemoeid en of dat bedrag voldeed aan de WNT-normen. Dus volgend jaar vermelden de jaarstukken 2022 keurig tot welke datum Heintjes voor Wijdemeren werkte. Maar bij de afdeling communicatie weten ze dat blijkbaar niet.

Maar niet getreurd, want ik heb gewoon twee rekensommetjes gemaakt. In het ene werkte Heintjes voor Wijdemeren van 1 december 2021 tot 1 september 2022 en in het andere tot 1 oktober 2022. Aannemende dat hij in de zomer vier weken vakantie heeft gehad, zijn dat dus acht óf negen maanden.

De sommetjes baseer ik op de gegevens over Heintjes’ eerste maand: december 2021. Toen declareerde hij 122,5 uur. Niet veel, zeker niet omdat Kerstmis vorig jaar in het weekend viel en dus geen doordeweekse vrije dagen opleverde. Was hij op oudejaarsdag vrij, dan heeft hij in december per werkdag gemiddeld 5,6 uur gewerkt, was hij oudejaarsdag wél in touw, dan werkte hij gemiddeld 5,3 uur per dag. Nogal weinig dus. Toch ben ik er vanuit gegaan dat het alle volgende maanden ook zo was. Daarmee kom ik mogelijk aan een lager bedrag dan de gemeente hem in werkelijkheid heeft uitbetaald. Maar het voordeel is dat de rekensom de boel niet overdrijft.

Geen norm overschreden

Overigens gaat het me er niet zozeer om hoeveel Heintjes precies incasseerde, want ik zie geen reden hem op dat punt met de vinger na te wijzen. Ten eerste overschreed hij de voor hem geldende WTN-norm niet. Bovendien zit in het uitbetaalde bedrag niet alleen de component bruto salaris, maar moest Heintjes daarvan ook pensioenpremie betalen en wellicht premie arbeidsongeschiktheidsverzekering (als hij zo’n polis heeft).

Wel lijkt het me zinvol te bekijken hoe de kosten die de gemeente kwijt was aan  Heintjes zich verhouden tot wat gemeentesecretaris Heeg, die in vaste dienst was, had gekost als ze was gebleven. Was Heintjes actief tot 1 september dit jaar dan was de gemeente aan hem in acht maanden ruim 52.000 euro meer kwijt dan aan acht maanden Heeg als ze was gebleven. Werkte Heintjes tot 1 oktober dan was het verschil een kleine 59.000 euro. En dat dus uitgaande van de 5,3 tot 5,6 uur per dag die Heintjes in december werkte ofwel 26,5 tot 28 uur per week. Heegs werkweek zal, gezien de CAO gemeenten, formeel 36 uur hebben geteld (mogelijk oplopend tot 40).

Wie de cijfers wil controleren en zelf narekenen kan terecht in de jaarstukken 2021. Klik daar rechts op het blauwe woord DOWNLOAD en de gegevens komen tevoorschijn.

Pas als volgend jaar in juni of juli de jaarstukken 2022 beschikbaar zijn, weten we over Heintjes preciezer hoe het zit. Maar nu al kan dus worden vastgesteld dat Wijdemeren met hem flink duurder uit was dan met Heeg. Niet zo gek, want externe krachten zijn altijd duurder dan mensen in vaste dienst.

Koopje of niet?

Advocaat van de duivel spelend, zou je kunnen tegenwerpen: jawel, maar Heintjes was niet alleen gemeentesecretaris, hij was ook verandermanager. Twee voor de prijs van één, dus had Wijdemeren met hem toch een koopje.

Maar daar staat dan weer tegenover dat als Heeg door raad en burgemeester niet tijdelijk opzij was gezet, ze wellicht was gebleven. Dan had ze geen recht gehad op een ‘overeengekomen uitkering wegens beëindiging dienstverband’. In haar geval bedroeg die ruim 67.000 euro (waarvan krap 20.000 uitbetaald in 2021). Zo bezien, bracht het inhuren én onder directe leiding van Larson plaatsen van Heintjes dus 52.000 + 67.000 = 119.000 euro of 59.000 + 67.000 = 126.000 euro extra kosten met zich mee.

Nu betekent een extra uitgave van 52.000 of 126.000 euro zelfs voor een financieel zo gammele gemeente als Wijdemeren natuurlijk niet het verschil tussen overeind blijven of omvallen. Wel zijn voor het op orde brengen van het ambtenarenapparaat alwéér extra kosten gemaakt, dus kan dat nu eindelijk eens tot het noodzakelijke resultaat leiden?