In de jaren zestig schreef de oud-voorzitter van de Tweede Kamer Anne Vondeling een boek onder de veelzeggende de titel “Lam of Leeuw”. Hij maakte zich zorgen over de rol van het parlement. De regering regeert en de kamer controleert. Vondeling vond de Kamer te volgzaam voor de regering en vond dat zij op die wijze hun grondwettelijke taak niet goed uitoefende.
Sinds de invoering van het dualisme is feitelijk hetzelfde model in de gemeente van kracht. Het College bestuurt en de Gemeenteraad controleert en bekritiseert indien noodzakelijk het beleid. Dat alles binnen het gegeven dat de Gemeenteraad het hoogste bestuursorgaan is en derhalve het laatste woord heeft.
Lam of Leeuw?
In de verkiezingsstrijd heb ik kunnen constateren dat de onderlinge verhoudingen tussen de partijen goed zijn. Op een respectabele wijze gaan zij met elkaar om. Dat is goed om waar te nemen en daar kan de Tweede Kamer een voorbeeld aan nemen. Maar hoe is de houding van de Raad tegenover het College?
De beeldspraak van Vondeling is duidelijk. Zijn de raadsleden te meegaand, gedragen zij zich te veel als makke lammeren of laten zij als leeuwen regelmatig hun tanden zien? Het lam is zowel het symbool van de onschuld, maar ook van het slachtoffer. Tot in de Bijbel toe: “Het Lam Gods dat de schulden van de wereld wegneemt”. De leeuw is het symbool van de macht en de kracht die brult en zijn klauw uitslaat.
Wijdemeerse raadsleden te veel lam en te weinig leeuw
Ik kan me voorstellen dat niet iedereen het met deze stelling eens is.. Ik zal daarom deze these met een viertal voorbeelden illustreren:
1. Necker van Naem
De raad heeft zich volkomen van de kaart laten spelen met betrekking tot het rapport NeckerVan Naem. Zowel bij de keuze voor het bureau als de opdrachtomschrijving is de Raad niet betrokken geweest. Fout. De raad had een begeleidingscommissie, waarin alle partijen vertegenwoordigd waren moeten vormen om bij elke stap van het proces betrokken te zijn. Het rapport had aan deze commissieuitgebracht moeten worden. De Raad had niet moeten accepteren dat de raadsleden niet het originele rapport kregen. Dat kan vandaag de dag nog. De raad kan in een motie uitspreken dat hij de originele versie krijgt. De burgemeester kan zich op geen enkele bevoegdheid beroepen om te weigeren. Als de burgemeester niet wil heeft de Raad een aantal instrumenten om deze eis kracht bij te zetten. Als de Raad het wil moet de burgemeester de originele versie geven. Als de burgemeester blijft weigeren is een motie van wantrouwen een laatste middel. Geloof me, geen enkele burgemeester in dit land wil zo’n kras op zijn of haar blazoen hebben. Kom op, lammeren, gedraag je als een leeuw.
2. Actieve informatieplicht burgemeester
Bijna twee jaar geleden zag ik op Gooi- TV twee fractievoorzitters -Zagt en Roosenschoon die op de vraag van de interviewer over de problemen in Wijdemeren antwoordden:” Wij wisten van niets”.
Als makke schapen naar de slachtbank. Al eerder merkte ik op dat de burgemeester een actieve informatieplicht heeft, maar als de beide raadsleden zich meer als een leeuw hadden gedragen en niet gezwegen hadden bij de opmerking van de burgemeester dat het piept en het kraakt dan hadden zij de informatie zeer waarschijnlijk wel gekregen. Het motto is doorvragen tot je het naadje van de kous weet! Minder lam en meer leeuw.
3 . Nederhorst Noord, het Toverbal amendement
Bij het wegstemmen van de plannen voor Nederhorst-Noord kregen de fractievoorzitters van de tegenstemmende partijen de opdracht van de burgemeester om een juridisch kloppende onderbouwing van hun afwijzing te leveren. Daar gingen de lammeren weer! Het antwoord had natuurlijk moeten zijn: “Geachte burgemeester dat is niet onze taak en Uw college moet conform de wil van de Raad de onderbouwing leveren.
4. Stand van Zaken implementatie Necker van Naem
Hoe is het met de uitwerking van de aanbevelingen van Rapport NeckerVan Naem? De burgemeester zegt in haar interview bij Gooi-tv dat ze al ver gevorderd zijn, maar ze zijn nog niet klaar. Wie weet hoe het zit? Op zulk een uitspraak had de Raad onmiddellijk moeten reageren. Je kunt toch niet maanden een veranderaar aan het werk hebben zonder informatie aan de Raad. Waarom verzint die man dat zelf niet of vraagt de griffier er niet naar?
Nieuwe Raad, wees een Leeuw!
Geachte dames en heren, gekozenen. U begint aan uw mooie taak. Laat u niet met kluiten in het riet sturen. Neem geen genoegen met dooddoeners of andere ontwijkende antwoorden. Voel het college aan de tand. U vormt met elkaar het hoogste bestuursorgaan. Oefen dat uit! Gedraag u als het nodig is als een leeuw.
Een inspirerend verhaal!
Zo’n analyse, daar word ik blij van. De spijker heel precies en met kracht op z’n kop geraakt. En nu maar hopen dat de gemeenteraad in nieuwe samenstelling het signaal oppakt. Daarover ben ik vooralsnog echter wat sceptisch. Het afgelopen jaar immers heeft de raad in een aantal gevallen verbazingwekkend over zich heen laten lopen. Maar goed, er zit nu een nieuwe raad, dus wie weet: hoop doet leven.
Wim Kozijn schrijft n.a.v. de reorganisatie op grond van het rapport van bureau Necker van Naem: “ Je kunt toch niet maanden een veranderaar aan het werk hebben zonder informatie aan de Raad. Waarom verzint die man dat zelf niet of vraagt de griffier er niet naar?”
Ik meen me te herinneren dat er iemand is ingehuurd die de rechterhand van burgemeester Larson is bij de implementatie van Necker van Naem (projectleider?). Maar dat dezelfde persoon óók de rol van gemeentesecretaris vervult na het vertrek van de vorige gemeentesecretaris.
Als dit zo is moet de projectleider de vraag die Wim Kozijn opwerpt aan zichzelf stellen. Die kan dus razendsnel beantwoord worden.
Over het boek van Anne Vondeling uit 1976 blijkt dat er in Den Haag ook weinig geleerd is in de afgelopen 46 jaar. Afgezien van enkele echte doorbijters.